Έχει καλλιεργηθεί η άποψη ότι οι
τεχνολογικές γνώσεις των αρχαίων Ελλήνων ήταν ελάχιστες και υπολείποντο
κατά πολύ των επιστημονικών τους θεωριών. Όμως ένα πλήθος ιστορικών
μαρτυριών, που συστηματικά αποσιωπώνται, καταδεικνύουν το εντελώς
αντίθετο. Ακόμη και κάποια διασωθέντα μνημεία της αρχαιότητας
παρουσιάζουν ως προς την τεχνολογία τους και τις ιδιότητές τους
εκπληκτικά επίπεδα γνώσεως, που είναι γνωστά σε λίγους ερευνητές σήμερα.
ΑΡΧΑΙΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ. ‘Ένα
εύρημα από τις Αρχάνες Κρήτης ανατρέπει τα όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα
για το επίπεδο της Ιατρικής στην αρχαία Ελλάδα. Πρόκειται για ένα
Μινωικό κρανίο με επουλωμένα σημάδια εξόστωσης. Το γεγονός ότι τα
σημάδια έχουν επουλωθεί αποδεικνύει ότι ο ασθενής επέζησε της
εγχειρήσεως . Αυτό το εύρημα ήρθε να επιβεβαιώσει όσους πίστευαν ότι
στην αρχαία Ελλάδα η Ιατρική και η χειρουργική επιστήμη ήταν ανεπτυγμένη
σε πολύ μεγάλο βαθμό. Δυστυχώς ένα μεγάλο φάσμα παραγόντων (όπως οι
λαθρανασκαφές, ή έλλειψη έρευνας και επισταμένης μελέτης στα ήδη
υπάρχοντα ευρήματα , τα ελάχιστα διασωθέντα σχετικά κείμενα κλπ, ακόμα ο
όρκος σιωπής που έδιναν οι ασθενείς που θεραπεύοντο από τα κατά τόπους
Ασκληπιεία) έχουν σημαντικό μερίδιο ευθύνης στην μέχρι πρότινος
υποτίμηση του επιπέδου της αρχαίας Ιατρικής των προγόνων μας.
Ο Υπολογιστής των Αντικυθήρων.
Είναι μία από τις πιο σημαντικές μηχανικές εφευρέσεις στην ιστορία.
Πρόκειται για ένα αστρονομικό μηχάνημα ακριβείας , με εκπληκτική
μηχανική τελειότητα, τοποθετημένο σε ένα ξύλινο κιβώτιο με
διαβαθμισμένες πλάκες στο εξωτερικό του . εσωτερικά αποτελείτο από 30
αλληλοεμπλεκόμενους οδοντωτούς τροχούς, έκκεντρα τοποθετημένους. Τους
τροχούς , που ήταν οργανωμένοι επικυκλοειδώς, έθετε σε κίνηση , με
διαφορετική ταχύτητα τον καθένα, ένας περιστρεφόμενος χειροκίνητος
άξονας. Δείκτες σύμφωνα με τις επιγραφές έδειχναν την πορεία του Ήλιου
την πορεία και τις φάσεις της Σελήνης και των πλανητών στον ζωδιακό
κύκλο. Ο Αγγλος επιστήμονας Ντέρεκ ντε Σόλα Πράις (DEREK DE SOLLA PRICE)
που μελέτησε επί 25 χρόνια τον υπολογιστή διαπιστώνει την ύπαρξη ενός
πολύπλοκου συστήματος διαφορικού οδοντωτού τροχού , ο οποίος δεχόταν δύο
διαφορετικές περιστροφές , και αναλόγως “έβγαζε” αποτέλεσμα. Δηλαδή
εκτελούσε μαθηματικές πράξεις με μηχανικό τρόπο….. (Derek de Solla Price
“GEARS FROM THE GREEKS: The Antikythera mechanism – A Calendar Computer
from ca. 80 BC” εκδόσεις Science History Publications 1975)
Για την ικανότητα ικανότητα κατασκευής πολύπλοκων μηχανισμών από
γρανάζια, έχουμε πολύ λίγες πληροφορίες, γιατί ουσιαστικά σαφή αναφορά
στους οδοντωτούς τροχούς έχουμε για πρώτη φορά από τον αλεξανδρινό
μηχανικό Ήρωνα. Όμως υπάρχουν ενδείξεις που υποδεικνύουν τον Αρχιμήδη ή
και τον Κτησίβιο ως πιθανούς εφευρέτες του οδοντωτού τροχού. Ο Αρχιμήδης
είναι γνωστός για τις πολύπλοκες κατασκευές του που αναπαριστούσαν τις
κινήσεις των άστρων και των πλανητών στο στερέωμα, έχουμε όμως
πληροφορίες μόνο για το τι λειτουργίες εκτελούσαν και όχι για το πως τις
εκτελούσαν. Πιθανότατα όμως ο τρόπος λειτουργίας τους να ήταν παρόμοιος
με του μηχανισμού των Αντικυθήρων. Την περίφημη σφαίρα του Αρχιμήδη
έχουν αναφέρει οι Πάππος, Πρόκλος, Σέξτος Εμπείρικος, Φιρμίκιος,
Μαρτιανός, Καπέλλα, Οβίδιος και Τερτουλλιανός, όμως την σημαντικότερη
μαρτυρία δίνει ο Κικέρων.
Στα πρώιμα στάδια της εξέλιξης παρόμοιων μηχανισμών βρίσκουμε τα ηλιακά ρολόγια, αρχικά στατικά και αργότερα μεταφερόμενα. Τα μεταφερόμενα ηλιακά ρολόγια είναι κοντινοί πρόγονοι του μηχανισμού των Αντικυθήρων. Με τα νεότερα ευρήματα γίνεται φανερό ότι η τεχνολογία αυτή διατηρήθηκε και στο Βυζάντιο, δεδομένου ότι βρέθηκε παρόμοιος μηχανισμός κατασκευασμένος τον 7ο αιώνα. Μάλιστα αντίστοιχος μηχανισμός περιγράφεται από τον μεταγενέστερο Άραβα Αλ Μπιρουνί. Ένα μεγάλο ποσοστό των τεχνολογικών κατακτήσεων στον τομέα αυτό αφομοιώθηκε από τους Άραβες. Όπως είναι επίσης γνωστό πλήθος αρχαίων ελληνικών πραγματειών έχουν διασωθεί μόνο σε αραβικές μεταφράσεις. Οι Άραβες πειραματίστηκαν με διάφορα σχέδια και κατασκευές για να αποδείξουν την ορθότητα των ελληνικών κειμένων.
Η τεχνολογία των οδοντωτών τροχών εξελίχθηκε στην ωρολογοποιεία που εμφανίστηκε και άνθησε τον 13ο και 14ο αιώνα. Ιδιαίτερα για το διαφορικό γρανάζι που αποτελεί και το πιο εντυπωσιακό εύρημα στο μηχανισμό, πρέπει να αναφερθεί ότι επανεμφανίστηκε δεκάδες αιώνες αργότερα. Ο Υπολογιστής των Αντικυθήρων είναι ένα εξαίρετο αποτέλεσμα εφαρμογής επιστημών στην πράξη: Μαθηματικών, Γεωμετρίας, Αστρονομίας και Μηχανικής. Η πολυπλοκότητα αλλά και η καταπληκτική ακρίβεια της κατασκευής μας δείχνει ότι είναι ένας μηχανισμός που δεν κατασκευάστηκε στην τύχη, αλλά ήταν προϊόν εξελίξεως και πρέπει να βασίστηκε σε κάποιο παλαιότερο μηχανισμό, ίσως από κάποιο εργαστήριο που κατασκεύαζε παρόμοιους μηχανισμούς. Η μεγάλη ακρίβεια στην κοπή των γραναζιών δείχνει τις υψηλές δυνατότητες της μεταλλοτεχνίας του πρώτου π.Χ. αιώνα.
Στα πρώιμα στάδια της εξέλιξης παρόμοιων μηχανισμών βρίσκουμε τα ηλιακά ρολόγια, αρχικά στατικά και αργότερα μεταφερόμενα. Τα μεταφερόμενα ηλιακά ρολόγια είναι κοντινοί πρόγονοι του μηχανισμού των Αντικυθήρων. Με τα νεότερα ευρήματα γίνεται φανερό ότι η τεχνολογία αυτή διατηρήθηκε και στο Βυζάντιο, δεδομένου ότι βρέθηκε παρόμοιος μηχανισμός κατασκευασμένος τον 7ο αιώνα. Μάλιστα αντίστοιχος μηχανισμός περιγράφεται από τον μεταγενέστερο Άραβα Αλ Μπιρουνί. Ένα μεγάλο ποσοστό των τεχνολογικών κατακτήσεων στον τομέα αυτό αφομοιώθηκε από τους Άραβες. Όπως είναι επίσης γνωστό πλήθος αρχαίων ελληνικών πραγματειών έχουν διασωθεί μόνο σε αραβικές μεταφράσεις. Οι Άραβες πειραματίστηκαν με διάφορα σχέδια και κατασκευές για να αποδείξουν την ορθότητα των ελληνικών κειμένων.
Η τεχνολογία των οδοντωτών τροχών εξελίχθηκε στην ωρολογοποιεία που εμφανίστηκε και άνθησε τον 13ο και 14ο αιώνα. Ιδιαίτερα για το διαφορικό γρανάζι που αποτελεί και το πιο εντυπωσιακό εύρημα στο μηχανισμό, πρέπει να αναφερθεί ότι επανεμφανίστηκε δεκάδες αιώνες αργότερα. Ο Υπολογιστής των Αντικυθήρων είναι ένα εξαίρετο αποτέλεσμα εφαρμογής επιστημών στην πράξη: Μαθηματικών, Γεωμετρίας, Αστρονομίας και Μηχανικής. Η πολυπλοκότητα αλλά και η καταπληκτική ακρίβεια της κατασκευής μας δείχνει ότι είναι ένας μηχανισμός που δεν κατασκευάστηκε στην τύχη, αλλά ήταν προϊόν εξελίξεως και πρέπει να βασίστηκε σε κάποιο παλαιότερο μηχανισμό, ίσως από κάποιο εργαστήριο που κατασκεύαζε παρόμοιους μηχανισμούς. Η μεγάλη ακρίβεια στην κοπή των γραναζιών δείχνει τις υψηλές δυνατότητες της μεταλλοτεχνίας του πρώτου π.Χ. αιώνα.
ΤΑ ΑΠΟΣΤΡΑΓΓΙΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΚΩΠΑΪΔΑΣ.
(3η χιλιετία π.Χ.) Κολοσσιαία, από την άποψη της έκτασης όσο και της
τεχνολογίας που χρησιμοποιήθηκε, ήσαν τα ευρείας κλίμακας αρδευτικά και
αποξηραντικά έργα που εκτέλεσαν οι Μινύες του Ορχομενού στην κοιλάδα της
Κωπαΐδας. Ήταν τόσο σημαντικά τα έργα αυτά ώστε οι Γερμανοί ερευνητές
που τα μελετούν από το 1980 τα χαρακτήρισαν σαν τα «μεγαλύτερα αρδευτικά
έργα της αρχαίας Ευρώπης». Οι Μινύες, ένα μυστηριώδες ελληνικό φύλο με
καταγωγή την αρχαία Κολχίδα, που διέθεταν αυξημένες γνώσεις μηχανικής
και τεχνολογίας, επεχείρησαν να αποξηράνουν την πεδιάδα της Κωπαΐδας, η
οποία πλημμύριζε από τα νερά των παρακείμενων ποταμών Μέλανα και
Κηφισού. Για τον σκοπό αυτό κατασκεύασαν ένα τεράστιο αρδευτικό κανάλι,
πλάτους 40 μ. και βάθους έως και 5 μ., που χρησίμευε και ως πλωτός
ποταμός, την περίφημη «Διώρυγα των Μινύων». Στην διώρυγα αυτή
συγκεντρώνονταν όλα τα ύδατα, τα οποία μέσω αυτής, κατευθύνονταν προς
διάφορες φυσικές καταβόθρες, απ’ όπου κατέληγαν στον σημερινό κόλπο της
Λάρυμνας (Ευβοϊκός Κόλπος).
Ο ενδιάμεσος αποξηραμένος χώρος πλαισιώθηκε από οικισμούς και το οχυρό του Γλα, που ήλεγχε την περιοχή, ενώ στο μεγαλύτερο μέρος του καλλιεργούνταν. Η διώρυγα των Μινύων είχε μήκος περίπου 43 χιλιόμετρα και ήταν συνδεδεμένη μαζί με μία άλλη περιφερειακή καθώς και διάφορες εγκάρσιες μικρότερης κατασκευής. Συμπληρωματικό έργο μεγάλης αξίας ήταν η τεχνητή καταβόθρα που έσκαψαν οι Μινύες για να ενισχύσουν την απορρόφηση των υδάτων, επειδή οι φυσικές καταβόθρες δεν επαρκούσαν. Η τεχνητή καταβόθρα, μία υπόγεια επικλινής σήραγγα, σκαμμένη στο βράχο, είχε μήκος 2230 μ. ύψος 1,80 μ. και πλάτος 1,50 μ. Διέθετε 16 κάθετα ανοίγματα (φρεάτια), που ανοίχτηκαν πρώτα και μέσω των οποίων σκάφτηκε η σήραγγα μέσα στον βράχο και στην συνέχεια δι’ αυτών εσυντηρείτο.Πρόκειται για ένα αξιόλογο τεχνητό έργο που δεν έχει εξερευνηθεί ούτε έχει μελετηθεί σε βάθος. Τα έργα αυτά οι Μινύες τα συντηρούσαν για εκατοντάδες χρόνια έως ότου καταστράφηκαν από σεισμούς στα 1100 π.Χ.
* Ο αρχαιολόγος Θεόδωρος Σπυρόπουλος (βλ. σελίδα για το Αμφείο Θηβών), μετά από ανασκαφές που έκανε στο χώρο της Κωπαΐδας (Μεγάλη καταβόθρα – Μινυακό ανάχωμα) χρονολόγησε τα έργα της Κωπαΐδας στην 3η π.Χ. χιλιετία.
ΤΟ ΕΥΠΑΛΙΝΕΙΟ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ. Το Ευπαλίνειο όρυγμα αποτελεί ένα μηχανικό έργο αξεπέραστο στην ιστορία της μηχανικής τεχνολογίας και τεκμήριο του υψηλού επίπεδου τεχνογνωσίας των Ελλήνων μηχανικών και των ολοκληρωμένων γνώσεών τους στην εφαρμογή της Γεωμετρίας, της Τοπογραφίας, της Γεωδαισίας και της Οπτικής στην αρχαία Ελλάδα πολύ πριν από τον 6ο αιώνα π.Χ. Ο Μεγαρεύς μηχανικός Ευπαλίνος κατόρθωσε να διανοίξει έναν αγωγό ύδρευσης διαμέσου του όρους Άμπελος (σημ. Κάστρο), για την υδροδότηση της πρωτεύουσας της Σάμου (σημερινό Πυθαγόρειο). Το υδραυλικό έργο που ανέλαβε ο Ευπαλίνος είχε συνολικό μήκος 1800 μέτρων, είχε δύο τμήματα : α) το επιφανειακό (ή εξωτερικό) που ξεκινούσε από την πηγή (που σήμερα είναι ενσωματωμένη στην εκκλησία Αγιάδες) και με ένα σύστημα αγωγού και καθέτων ορυγμάτων για τον καθαρισμό του νερού, οδηγούσε προς την βόρειο είσοδο της σήραγγας και β) την κυρίως σήραγγα, μήκους 1036 μέτρων.
Η σήραγγα που διανοίχθηκε μέσα από το όρος Άμπελος ήταν και το
σημαντικότερο τμήμα του αγωγού. Είχε διαστάσεις 1,80 μ. x 1,80 μ.
περίπου. Η εκσκαφή της σήραγγας ξεκίνησε ταυτόχρονα από τις δύο μεριές
του βουνού και οι δύο ομάδες εργατών χρειάστηκαν περίπου 10 χρόνια για
να ολοκληρώσουν το δύσκολο έργο τους. Οι δύο ομάδες συναντήθηκαν στο
κέντρο με ελάχιστη απόκλιση, παρόλο που η μία από τις δύο ομάδες (η
βόρεια) υποχρεώθηκε να αποκλίνει από την ευθεία γραμμή, λόγω της
σαθρότητας των πετρωμάτων σ’ εκείνο το σημείο και συνέχισε διαγράφοντας
τεθλασμένη γραμμή για να αποφύγει το επικίνδυνο σημείο, επέστρεψε στην
νοητή ευθεία και συναντήθηκε με την νότια ομάδα στην μέση της διαδρομής
με απόκλιση μόλις 0,6μ Η ακρίβεια του έργου είναι ασύλληπτη ακόμα και με
τα σημερινά μέσα. Στον Υπόγειο Μητροπολιτικό Σιδηρόδρομο Αθηνών (μετρό)
υπάρχουν αποκλίσεις της τάξεως του μέτρου, ενώ στο Ευπαλίνειο Όρυγμα οι
αποκλίσεις είναι της τάξεως των εκατοστών! Χαρακτηριστικά αναφέρουμε
ότι η νότια σήραγγα (της οποία η ομάδα ανασκαφής της δεν χρειάστηκε να
αποκλίνει της πορείας της όπως η βόρεια ομάδα) ταυτίζεται σχεδόν απόλυτα
με την ιδανική ευθεία σε όλο το μήκος της (401,8 μέτρα). Στο δάπεδο της
σήραγγας ανοίχτηκε ένας τεράστιος αγωγός, κατωφερής, μέσα στον οποίο
τοποθετήθηκαν οι κεραμικοί σωλήνες που μετέφεραν το νερό προς την πόλη.
Το όλο σύστημα συμπληρωνόταν από δεξαμενές και άλλα αρδευτικά έργα (μετά
το τέλος της σήραγγας, προς την πλευρά της πόλης) που ήταν υπέργεια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αγωγός ήταν σε λειτουργία για πολλούς αιώνες
(πάνω από χίλια χρόνια) όταν λόγω του τερματισμού της συντήρησής του,
σταδιακά αχρηστεύθηκε και έπαψε να τροφοδοτεί με νερό την πρωτεύουσα της
Σάμου.
Το Ευπαλίνειο όρυγμα αποτελεί μνημείο για την ολοκληρωμένη εφαρμογή της Γεωμετρίας, της Τοπογραφίας, της Γεωδαισίας και της Οπτικής στην αρχαία Ελλάδα πολύ πριν από τον 6ο αιώνα π.Χ. . Το όρυγμα αυτό είναι ένα τεράστιο έργο που κατασκευάστηκε στην Σάμο για την υδροδότηση της αρχαίας πόλης του Πυθαγορείου από μία πηγή η οποία βρισκόταν περίπου 2,5 χιλιόμετρα μακριά από την πόλη πίσω από το υπάρχον όρος Κάστρο. Το εκπληκτικό στο έργο είναι ότι οι ανασκαφές της σήραγγας άρχισαν ταυτόχρονα από τα δύο στόμια και τα τμήματά της συναντήθηκαν με ελάχιστη απόκλιση. Η διάτρηση διήρκησε σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις πολύ λιγότερο από τα περίπου 10 χρόνια που θεωρούσαν μέχρι πρόσφατα. Η σήραγγα κατασκευάστηκε εντελώς οριζόντια και μετά στο δάπεδό της ανοίχτηκε κεκλιμένο αυλάκι σε βάθος 8,5μ. μέσα στο οποίο τοποθετήθηκαν πήλινοι σωλήνες για την προσαγωγή του νερού στην πόλη. Το νερό από την πηγή έφτανε, με υπόγειο αγωγό, μήκους 953 μέτρων και μέσης κλίσης 0,6%, στο βόρειο στόμιο της σήραγγας και, αφού την διέσχιζε, πάλι με υπόγειο ισοκλινή αγωγό σε βάθος 5μ. οδηγούνταν στην δεξαμενή της πόλης σε υψόμετρο 44,20μ.
ΟΙ ΕΦΕΥΡΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΗΔΗ (287 ~ 212 π.Χ.). Ο Αρχιμήδης, ο μεγαλύτερος μαθηματικός του αρχαίου Ελληνικού χώρου και μία από τις μεγαλύτερη μαθηματικές ευφυΐες της Ευρώπης, γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στις Συρακούσες, την μεγάλη Ελληνική αποικία της Σικελίας. Πατέρας του ήταν ο αστρονόμος Φειδίας, που είχε δεσμούς φιλίας με το βασιλικό γένος των Συρακουσών. Ο Αρχιμήδης ταξίδεψε στην Αίγυπτο και ήρθε σε επαφή με τους διαδόχους του Ευκλείδη, τους Ερατοσθένη και Δοσίθεο, ενώ ήταν φίλος και συμμαθητής του Κόνωνα του Σάμιου. Το έργο του υπήρξε τεράστιο, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά και η ερευνητική ματιά του κάλυψε πολλούς τομείς : γεωμετρία, κατοπτρική, υδραυλική, μηχανική, αρχιτεκτονική. Συνέδεσε το όνομά του με την γένεση της μηχανικής στην αρχαία Ελλάδα και με την λύση περίφημων μαθηματικών προβλημάτων, καθώς και με τις αμυντικές εφευρέσεις του που χρησιμοποιήθηκαν όταν οι Ρωμαίοι πολιορκούσαν την πατρίδα του τις Συρακούσες. Το έργο του μεγάλου μαθηματικού , μηχανικού και εφευρέτη Αρχιμήδη του Συρακούσιου (287-212 π.X.), είναι τεράστιο : εργασίες πάνω στα Μαθηματικά και την Γεωμετρία , εφαρμογή των Μαθηματικών στην Μηχανική και στην Αστρονομία , καθορισμός του κέντρου βάρους και πλήθος εφευρέσεων.
Στον χώρο της εφαρμοσμένης μηχανικής ο Αρχιμήδης επινόησε ιδιοφυείς μηχανές κάθε είδους. Εφηύρε τον Ρωμαϊκό ζυγό (καντάρι), το τρίσπαστο (ανυψωτική τριπλή τροχαλία) και τον ατέρμονα κοχλία “έλιξ του Αρχιμήδους” , μηχανή άντλησης νερού από ποταμούς και φρέατα (η οποία χρησιμοποιείται ακόμα και στις μέρες μας σε περιοχές της Β. Αφρικής) . Για την μέτρηση του χρόνου κατασκεύασε ένα υδραυλικό ρολόι το οποίο υπολόγιζε με μεγάλη ακρίβεια τις ώρες (και ειδοποιούσε για την αλλαγή της ώρας) . Μεγάλη φήμη απέκτησαν και οι πολεμικές μηχανές του Αρχιμήδη : “αρχιτρόνιτο” (πυροβόλο ατμού – το οποίο πολλούς αιώνες αργότερα «επανα- ανακάλυψε» και ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι) , “καταπέλτες” , “αρπάγες” (ένας μηχανισμός ο οποίος ανύψωνε και αναποδογύριζε τα εχθρικά πλοία) και “κάτοπτρα” για την καύση των Ρωμαϊκών εχθρικών πλοίων (με παραβολικά κάτοπτρα όπως αποδείχτηκε από τα πειράματα του μηχανικού Ι. Σακκά ο οποίος το 1973 απόδειξε τον τρόπο με τον οποίο ο Αρχιμήδης έκαψε τον Ρωμαϊκό στόλο).
Μαζί με τις Συρακούσες έπεσε και ο μεγάλος επιστήμονας. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν η πόλη -παρά την ηρωική αντίσταση των ελλήνων- κατελήφθη με προδοσία, ένας ρωμαίος στρατιώτης σκότωσε τον Έλληνα επιστήμονα, ενώ αυτός ήταν προσηλωμένος σε κάποιο γεωμετρικό πρόβλημα . “ΜΗ ΜΟΥ ΤΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥΣ ΤΑΡΑΤΤΕ” πρόλαβε να του απαντήσει ο Έλληνας επιστήμονας. Ο Αρχιμήδης επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την ευρωπαϊκή επιστημονική σκέψη, καθώς και τους Άραβες επιστήμονες, οι οποίοι αντέγραψαν όλα τα έργα του στα αραβικά, γλώσσα στην οποία διασώθηκαν αρκετά, αφού τα πρωτότυπα είχαν χαθεί.
ΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΗΡΩΝΑ (περ. 100
μ.Χ.) (ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον ατμό). Aπό τους πιο γνωστούς
μηχανικούς και μαθηματικούς της Ελληνιστικής περιόδου ο Ήρων ο
Αλεξανδρεύς , υπήρξε η τρίτη μεγάλη φυσιογνωμία της μηχανικής μετά τους
Κτησίβιο και Φίλωνα. Διετέλεσε και διευθυντής του Μουσείου της
Αλεξάνδρειας (Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας) και έμεινε γνωστός από τις
περίφημες κατασκευές του, οι οποίες τον κατατάσσουν ανάμεσα στις
μεγαλύτερες μορφές της επιστήμης της αρχαιότητας και δίκαια τον θεωρούν
σαν τον πνευματικό πρόγονο του Λεονάρντο Ντα Βίντσι (ο οποίος φαίνεται
να έχει διαβάσει και γραπτά που αφορούν το έργο του Ήρωνα όπως και του
Αρχιμήδη.). Ουσιαστικά ο Ήρων υπήρξε μαθητής και συνεχιστής του έργου
των Κτησίβιου και Φίλωνα, το οποίο εν πολλοίς διέσωσε και βελτίωσε. Το
σύνολο του έργου του το ΗΡΩΝΕΙΟ είναι πραγματικά τεράστιο : 16
πραγματείες που από αυτές οι 10 έχουν διασωθεί ολόκληρες , 3 υπάρχουν σε
αποσπάσματα ενώ 3 δεν διασώθηκαν.
Ο ενδιάμεσος αποξηραμένος χώρος πλαισιώθηκε από οικισμούς και το οχυρό του Γλα, που ήλεγχε την περιοχή, ενώ στο μεγαλύτερο μέρος του καλλιεργούνταν. Η διώρυγα των Μινύων είχε μήκος περίπου 43 χιλιόμετρα και ήταν συνδεδεμένη μαζί με μία άλλη περιφερειακή καθώς και διάφορες εγκάρσιες μικρότερης κατασκευής. Συμπληρωματικό έργο μεγάλης αξίας ήταν η τεχνητή καταβόθρα που έσκαψαν οι Μινύες για να ενισχύσουν την απορρόφηση των υδάτων, επειδή οι φυσικές καταβόθρες δεν επαρκούσαν. Η τεχνητή καταβόθρα, μία υπόγεια επικλινής σήραγγα, σκαμμένη στο βράχο, είχε μήκος 2230 μ. ύψος 1,80 μ. και πλάτος 1,50 μ. Διέθετε 16 κάθετα ανοίγματα (φρεάτια), που ανοίχτηκαν πρώτα και μέσω των οποίων σκάφτηκε η σήραγγα μέσα στον βράχο και στην συνέχεια δι’ αυτών εσυντηρείτο.Πρόκειται για ένα αξιόλογο τεχνητό έργο που δεν έχει εξερευνηθεί ούτε έχει μελετηθεί σε βάθος. Τα έργα αυτά οι Μινύες τα συντηρούσαν για εκατοντάδες χρόνια έως ότου καταστράφηκαν από σεισμούς στα 1100 π.Χ.
* Ο αρχαιολόγος Θεόδωρος Σπυρόπουλος (βλ. σελίδα για το Αμφείο Θηβών), μετά από ανασκαφές που έκανε στο χώρο της Κωπαΐδας (Μεγάλη καταβόθρα – Μινυακό ανάχωμα) χρονολόγησε τα έργα της Κωπαΐδας στην 3η π.Χ. χιλιετία.
ΤΟ ΕΥΠΑΛΙΝΕΙΟ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ. Το Ευπαλίνειο όρυγμα αποτελεί ένα μηχανικό έργο αξεπέραστο στην ιστορία της μηχανικής τεχνολογίας και τεκμήριο του υψηλού επίπεδου τεχνογνωσίας των Ελλήνων μηχανικών και των ολοκληρωμένων γνώσεών τους στην εφαρμογή της Γεωμετρίας, της Τοπογραφίας, της Γεωδαισίας και της Οπτικής στην αρχαία Ελλάδα πολύ πριν από τον 6ο αιώνα π.Χ. Ο Μεγαρεύς μηχανικός Ευπαλίνος κατόρθωσε να διανοίξει έναν αγωγό ύδρευσης διαμέσου του όρους Άμπελος (σημ. Κάστρο), για την υδροδότηση της πρωτεύουσας της Σάμου (σημερινό Πυθαγόρειο). Το υδραυλικό έργο που ανέλαβε ο Ευπαλίνος είχε συνολικό μήκος 1800 μέτρων, είχε δύο τμήματα : α) το επιφανειακό (ή εξωτερικό) που ξεκινούσε από την πηγή (που σήμερα είναι ενσωματωμένη στην εκκλησία Αγιάδες) και με ένα σύστημα αγωγού και καθέτων ορυγμάτων για τον καθαρισμό του νερού, οδηγούσε προς την βόρειο είσοδο της σήραγγας και β) την κυρίως σήραγγα, μήκους 1036 μέτρων.
Το Ευπαλίνειο όρυγμα αποτελεί μνημείο για την ολοκληρωμένη εφαρμογή της Γεωμετρίας, της Τοπογραφίας, της Γεωδαισίας και της Οπτικής στην αρχαία Ελλάδα πολύ πριν από τον 6ο αιώνα π.Χ. . Το όρυγμα αυτό είναι ένα τεράστιο έργο που κατασκευάστηκε στην Σάμο για την υδροδότηση της αρχαίας πόλης του Πυθαγορείου από μία πηγή η οποία βρισκόταν περίπου 2,5 χιλιόμετρα μακριά από την πόλη πίσω από το υπάρχον όρος Κάστρο. Το εκπληκτικό στο έργο είναι ότι οι ανασκαφές της σήραγγας άρχισαν ταυτόχρονα από τα δύο στόμια και τα τμήματά της συναντήθηκαν με ελάχιστη απόκλιση. Η διάτρηση διήρκησε σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις πολύ λιγότερο από τα περίπου 10 χρόνια που θεωρούσαν μέχρι πρόσφατα. Η σήραγγα κατασκευάστηκε εντελώς οριζόντια και μετά στο δάπεδό της ανοίχτηκε κεκλιμένο αυλάκι σε βάθος 8,5μ. μέσα στο οποίο τοποθετήθηκαν πήλινοι σωλήνες για την προσαγωγή του νερού στην πόλη. Το νερό από την πηγή έφτανε, με υπόγειο αγωγό, μήκους 953 μέτρων και μέσης κλίσης 0,6%, στο βόρειο στόμιο της σήραγγας και, αφού την διέσχιζε, πάλι με υπόγειο ισοκλινή αγωγό σε βάθος 5μ. οδηγούνταν στην δεξαμενή της πόλης σε υψόμετρο 44,20μ.
Ο ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ (275
π.Χ.). Εκπληκτικό κατόρθωμα παραμένει στο πέρασμα του χρόνου, η
ανοικοδόμηση του περίφημου πυροφόρου πύργου της Αλεξάνδρειας (που έμεινε
γνωστός ως Φάρος της Αλεξάνδρειας), τόσο κατασκευαστικά όσο και
τεχνολογικά. Δίκαια κατατάχτηκε ανάμεσα στα επτά θαύματα. Κτίστηκε από
τον διάσημο αρχιτέκτονα Σώστρατο τον Κνίδιο και η κατασκευή του διάρκησε
12 χρόνια.Την ονομασία Φάρος την πήρε από την ομώνυμη νησίδα Φάρος που
βρισκόταν στην είσοδο του λιμανιού της πόλης.
Το συνολικό του ύψος έφτανε τα 140 μ.και ήταν χτισμένος σε τέσσερα επίπεδα.
-
Το πρώτο ήταν το ψηλότερο από όλα, ήταν τετράγωνο, διάτρητο από
παράθυρα και γύρω-γύρω υπήρχε πλήθος δωματίων όπου στεγάζονταν οι
μηχανικοί και οι φύλακες. Στο κέντρο του υπήρχε υδραυλικός μηχανισμός με
την βοήθεια του οποίου ανέβαζαν τα διάφορα εφόδια και καύσιμα του
πυργίσκου.
- Το δεύτερο τμήμα,
πάνω στο πρώτο ήταν οκταγωνικό, γεμάτο με ελικοειδής σκάλες και το τρίτο
πάνω στο δεύτερο, ήταν κυκλικό, στολισμένο με κίονες.
-
Στο τελευταίο τμήμα στη κορυφή υπήρχε ο μηχανισμός που αντανακλούσε το
φως. Εκεί υπήρχε τόσο η φωτιά όσο και ευαίσθητα όργανα που την
αντανακλούσαν πολλά χιλιόμετρα μακριά (300 στάδια).
Πολλές αναφορές μιλάνε για έναν παράξενο καθρέπτη από γυαλί ή διαφανή επεξεργασμένη πέτρα που μέσω αυτού μπορούσαν να βλέπουν πλοία στην θάλασσα, που δεν ήταν ορατά με γυμνό μάτι (κάτι σαν τηλεσκόπιο;). Υπάρχουν επίσης πολλές αναφορές για έργα τέχνης με αυτοματισμούς όπως ένα άγαλμα που το δάχτυλό του ακολουθούσε την τροχιά του ηλίου στη διάρκεια της ημέρας, ένα άλλο που σήμαινε τις ώρες της ημέρας με ποικίλες και μελωδικές φωνές, ένα άλλο που έδινε το σύνθημα του συναγερμού όταν ερχόταν εχθρικός στόλος, που δεν ήταν ακόμα ορατός. Ο φάρος δηλ. εκτός από την θαυμαστή του κατασκευή, περιελάμβανε πολλές εφαρμογές αυτομάτων μηχανισμών, υδραυλικών οργάνων, κατόπτρων κλπ , δείγματα των τεχνολογικών ικανοτήτων της εποχής.
Πολλές αναφορές μιλάνε για έναν παράξενο καθρέπτη από γυαλί ή διαφανή επεξεργασμένη πέτρα που μέσω αυτού μπορούσαν να βλέπουν πλοία στην θάλασσα, που δεν ήταν ορατά με γυμνό μάτι (κάτι σαν τηλεσκόπιο;). Υπάρχουν επίσης πολλές αναφορές για έργα τέχνης με αυτοματισμούς όπως ένα άγαλμα που το δάχτυλό του ακολουθούσε την τροχιά του ηλίου στη διάρκεια της ημέρας, ένα άλλο που σήμαινε τις ώρες της ημέρας με ποικίλες και μελωδικές φωνές, ένα άλλο που έδινε το σύνθημα του συναγερμού όταν ερχόταν εχθρικός στόλος, που δεν ήταν ακόμα ορατός. Ο φάρος δηλ. εκτός από την θαυμαστή του κατασκευή, περιελάμβανε πολλές εφαρμογές αυτομάτων μηχανισμών, υδραυλικών οργάνων, κατόπτρων κλπ , δείγματα των τεχνολογικών ικανοτήτων της εποχής.
ΟΙ ΕΦΕΥΡΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΗΔΗ (287 ~ 212 π.Χ.). Ο Αρχιμήδης, ο μεγαλύτερος μαθηματικός του αρχαίου Ελληνικού χώρου και μία από τις μεγαλύτερη μαθηματικές ευφυΐες της Ευρώπης, γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στις Συρακούσες, την μεγάλη Ελληνική αποικία της Σικελίας. Πατέρας του ήταν ο αστρονόμος Φειδίας, που είχε δεσμούς φιλίας με το βασιλικό γένος των Συρακουσών. Ο Αρχιμήδης ταξίδεψε στην Αίγυπτο και ήρθε σε επαφή με τους διαδόχους του Ευκλείδη, τους Ερατοσθένη και Δοσίθεο, ενώ ήταν φίλος και συμμαθητής του Κόνωνα του Σάμιου. Το έργο του υπήρξε τεράστιο, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά και η ερευνητική ματιά του κάλυψε πολλούς τομείς : γεωμετρία, κατοπτρική, υδραυλική, μηχανική, αρχιτεκτονική. Συνέδεσε το όνομά του με την γένεση της μηχανικής στην αρχαία Ελλάδα και με την λύση περίφημων μαθηματικών προβλημάτων, καθώς και με τις αμυντικές εφευρέσεις του που χρησιμοποιήθηκαν όταν οι Ρωμαίοι πολιορκούσαν την πατρίδα του τις Συρακούσες. Το έργο του μεγάλου μαθηματικού , μηχανικού και εφευρέτη Αρχιμήδη του Συρακούσιου (287-212 π.X.), είναι τεράστιο : εργασίες πάνω στα Μαθηματικά και την Γεωμετρία , εφαρμογή των Μαθηματικών στην Μηχανική και στην Αστρονομία , καθορισμός του κέντρου βάρους και πλήθος εφευρέσεων.
Στον χώρο της εφαρμοσμένης μηχανικής ο Αρχιμήδης επινόησε ιδιοφυείς μηχανές κάθε είδους. Εφηύρε τον Ρωμαϊκό ζυγό (καντάρι), το τρίσπαστο (ανυψωτική τριπλή τροχαλία) και τον ατέρμονα κοχλία “έλιξ του Αρχιμήδους” , μηχανή άντλησης νερού από ποταμούς και φρέατα (η οποία χρησιμοποιείται ακόμα και στις μέρες μας σε περιοχές της Β. Αφρικής) . Για την μέτρηση του χρόνου κατασκεύασε ένα υδραυλικό ρολόι το οποίο υπολόγιζε με μεγάλη ακρίβεια τις ώρες (και ειδοποιούσε για την αλλαγή της ώρας) . Μεγάλη φήμη απέκτησαν και οι πολεμικές μηχανές του Αρχιμήδη : “αρχιτρόνιτο” (πυροβόλο ατμού – το οποίο πολλούς αιώνες αργότερα «επανα- ανακάλυψε» και ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι) , “καταπέλτες” , “αρπάγες” (ένας μηχανισμός ο οποίος ανύψωνε και αναποδογύριζε τα εχθρικά πλοία) και “κάτοπτρα” για την καύση των Ρωμαϊκών εχθρικών πλοίων (με παραβολικά κάτοπτρα όπως αποδείχτηκε από τα πειράματα του μηχανικού Ι. Σακκά ο οποίος το 1973 απόδειξε τον τρόπο με τον οποίο ο Αρχιμήδης έκαψε τον Ρωμαϊκό στόλο).
Μαζί με τις Συρακούσες έπεσε και ο μεγάλος επιστήμονας. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν η πόλη -παρά την ηρωική αντίσταση των ελλήνων- κατελήφθη με προδοσία, ένας ρωμαίος στρατιώτης σκότωσε τον Έλληνα επιστήμονα, ενώ αυτός ήταν προσηλωμένος σε κάποιο γεωμετρικό πρόβλημα . “ΜΗ ΜΟΥ ΤΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥΣ ΤΑΡΑΤΤΕ” πρόλαβε να του απαντήσει ο Έλληνας επιστήμονας. Ο Αρχιμήδης επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την ευρωπαϊκή επιστημονική σκέψη, καθώς και τους Άραβες επιστήμονες, οι οποίοι αντέγραψαν όλα τα έργα του στα αραβικά, γλώσσα στην οποία διασώθηκαν αρκετά, αφού τα πρωτότυπα είχαν χαθεί.
Συνδυάζοντας άριστα την θεωρία με την πράξη κατασκεύασε ένα πλήθος
μηχανισμών φυσικής, αυτοματισμούς, αυτόματα μηχανήματα για θέατρα και
ναούς (π.χ. την περίφημη ΚΡΗΝΗ ΤΟΥ ΗΡΩΝΟΣ), υδραυλικά ρολόγια και μεταξύ
άλλων εφεύρε την “ΑΙΟΛΟΥ ΠΥΛΗ”, την πρώτη μηχανή που κινούταν με ατμό
(ατμομηχανή).Το έργο του Διόπτρα αναφέρεται στην γεωδαισία και θεωρείται
από τα τελειότερα στο είδος του. Εκεί αναφέρεται και η κατασκευή του
ομωνύμου οργάνου, του οποίου εξέλιξη είναι και ο σημερινός θεοδόλιχος
ένα από τα βασικότερα όργανα των τοπογράφων. Άλλα έργα του είναι:
Πνευματικά, Μηχανικά, Περί Αυτοματοποιητικής, Κατοπτρικά, Μετρικά,
Διόπτρα, Χειροβαλλίστρας κατασκευή και συμμετρία, Βελοποιικά, Περί Όρων
και Γεωπονικά.
Αν και υπάρχουν ενδείξεις για απλή χρήση του ατμού από τον Αρχιμήδη και άλλους, η ανακάλυψη της ατμομηχανής ανήκει αποκλειστικά στον Ήρωνα, ο οποίος προέβη σε αυτή την επινόηση έχοντας μελετήσει σε βάθος την θεωρία “περί της υλικής υποστάσεως του αέρα”. Στην ιστορία της μηχανικής η περιστροφική ατμομηχανή που εφεύρε ο Ήρων αναφέρεται σαν Αιολόσφαιρα ή Αιόλου πύλη ή ατμοστήλη.Η Αιολόσφαιρα είναι μία μικρή κοίλη σφαίρα τοποθετημένη πάνω από ένα κλειστό λέβητα με τον οποίο επικοινωνεί με στρόφιγγες. Ο Ατμός που παράγεται στον λέβητα, εισέρχεται μέσω στροφίγγων στην κοίλη σφαίρα και εξέρχεται από τα δύο ακροφύσια της σφαίρας τα οποία είναι σχήματος “Γ” και αντίθετα τοποθετημένα μεταξύ τους. Ο διοχετευόμενος ατμός βγαίνει υπό πίεση και κινεί την σφαίρα κυκλικά. Το εντυπωσιακό είναι ότι η λειτουργία αυτή (κίνηση δι’ εκτονώσεως αερίου) είναι ίδια με την θεωρία της πρόωσης των σύγχρονων πυραύλων και αεριωθουμένων. Η συμβολή του Ήρωνα υπήρξε σημαντικότατη, τόση στην διάσωση του έργου άλλων Ελλήνων μηχανικών, όσο και στην βελτίωση υπαρχόντων και ανακάλυψη νέων μηχανισμών. Το έργο του αποτέλεσε σημείο αναφοράς και έδωσε ερεθίσματα σε πολλούς. Παράδειγμα αποτελεί η αιολόσφαιρα στην οποία βασίστηκε η χύτρα ή ατμοαντλία του Παπίνου στα 1861, η ανάπτυξή της οποίας κατά τον 19ο αιώνα έφερε την “βιομηχανική επανάσταση”
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ :Στο βιβλίο του Χ. ΛΑΖΟΥ “ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ” εκδόσεις ΑΙΟΛΟΣ.
ΜΕΓΑΛΙΘΙΚΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ. Πολλά είναι τα ερωτήματα που προκύπτουν από την μελέτη των Μεγαλιθικών – Κυκλώπειων κτισμάτων (όπως π.χ. ο Τάφος του Ατρέα στις Μυκήνες, τα Κυκλώπεια τείχη ή το “Δρακόσπιτο” στην Όχη).
Πως έγινε η επεξεργασία τόσο μεγάλων λίθινων όγκων; (π.χ. η πέτρα βάρους 122 τόνων στο υπέρθυρο του τάφου του Ατρέα). Πώς έγινε η μεταφορά τους; (σε μερικές περιπτώσεις τα λατομεία απείχαν μεγάλες αποστάσεις από τον χώρο κατασκευής του μνημείου). Με ποίες τεχνικές γινόταν η ανύψωση τέτοιων λίθων; (που ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα είναι δύσκολο).Όσο εμβαθύνουμε στην μελέτη των Μεγαλιθικών-Κυκλώπειων κτισμάτων (π.χ. τα κυκλώπεια τείχη των Μυκηνών, Τίρυνθος κ.α.) παρατηρούμε δυνατότητες, οι οποίες τα μεταγενέστερα χρόνια φαίνεται να μην υπάρχουν ή να μην χρησιμοποιούνται. Εντύπωση προκαλεί π.χ. η ικανότητα των Μυκηναίων να χειρίζονται με άνεση και εξαίρετη τεχνική ογκόλιθους πολύ μεγάλου μεγέθους, κατασκευάζοντας τα περίφημα κυκλώπεια τείχη, ενώ δεν υπάρχει παρεμφερές κτίσμα σε μεταγενέστερες εποχές.
Σε μεταγενέστερες εποχές υπάρχουν εξαίρετα κτίσματα στα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί ανεπτυγμένες (ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα) τεχνικές όπως π.χ. στον Παρθενώνα της Ακροπόλεως, αλλά δεν υπάρχουν κτήρια ή κτίσματα “Κυκλώπειας τεχνοτροπίας”, δηλαδή κτίσματα στα οποία να γίνεται εκτεταμένη χρήση ογκόλιθων. Είναι εντυπωσιακή η άριστη εφαρμογή των ανόμοιων (και μεγάλου βάρους) ογκόλιθων στο τείχος του ανακτόρου των Μυκηνών, δείγμα της εξαίρετης τεχνικής των Μυκηναίων κατασκευαστών , αλλά και της ικανότητάς τους να χειρίζονται λίθους τόσο μεγάλου μεγέθους. Στην βάση του ανακουφιστικού τριγώνου είναι τοποθετημένη συμπαγής πέτρα βάρους 122 τόνων.Το βάρος του λίθου μετά την κοπή του από το λατομείο και κατά την διάρκεια της μεταφοράς του, σίγουρα ήταν μεγαλύτερο κατά πολλούς τόνους. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει, γιατί ο ογκόλιθος αυτός υπέστη επεξεργασία και στον χώρο της οικοδομής, προκειμένου να πάρει την κλίση που απαιτείτο από την μορφή του οικοδομήματος (θόλος).
ΤΟ ΚΥΚΛΩΠΕΙΟ «ΔΡΑΚΟΣΠΙΤΟ» ΤΗΣ ΟΧΗΣ (περ. 1000 π.Χ.). Η ύπαρξη του μυστηριώδους Δρακόσπιτου, το «σπίτι του Δράκου» όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι, αποτελεί ένα απόλυτο αίνιγμα. Βρίσκεται σε μία δυσπρόσιτη περιοχή στο βουνό Όχη, πάνω από την Κάρυστο της Εύβοιας, σε υψόμετρο 1450 μ. Τοποθετημένο σε ένα σημείο της κορυφής, αυτό το κτίσμα προκαλεί με το μέγεθος και τις διαστάσεις του. Είναι κτισμένο με την ντόπια πέτρα που υπάρχει σε αφθονία στην γύρω περιοχή. Το περίεργο της κατασκευής του, είναι η πολύ προσεγμένη δόμηση των λίθων, η μεγάλη εκφορτική στέγασή του και κυρίως οι όγκοι των βράχων που χρησιμοποιήθηκαν.Η είσοδός του είναι χαρακτηριστική τρίλιθη είσοδος σχήματος Π, από μεγάλες κολώνες. Το υπέρθυρο έχει διαστάσεις 4,2 μ. μήκος 2,3 μ. πλάτος και 0,2 ~ 0,5 μ. πάχος, και ζυγίζει περίπου 10 τόνους. Πώς σηκώθηκε στο ύψος των 2 μέτρων που είναι τοποθετημένος ; Τι εξυπηρετούσε ένα τέτοιο ιδιαίτερα προσεγμένο κατασκευαστικά κτίσμα στο υψόμετρο των 1450 μέτρων σε μία ιδιαίτερα δύσβατη περιοχή; Το «Δρακόσπιτο της Όχης» έχει ενταχθεί από τους λιγοστούς μελετητές του στο γενικότερο σύστημα δρακόσπιτων της περιοχής της Νότιας Εύβοιας, κυρίως γύρω από τα Στύρα, τα οποία όμως δεν παρουσιάζουν την τελειότητα της δικής του κατασκευής. Ανασκαφές δεν έχουν γίνει και η χρονολόγησή του (περ. 1000 π.Χ.) γίνεται σε συσχετισμό με παρόμοια κτίσματα Κυκλώπειας τεχνοτροπίας (Τίρυνθα και Μυκήνες)
ΚΟΛΟΣΣΙΑΙΟΙ ΚΙΟΝΕΣ ΣΤΑ ΛΑΤΟΜΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ (περ. 4ος π.Χ. αιώνας). Η παρουσία κιόνων τόσο μεγάλου μεγέθους στα λατομεία της Εύβοιας προκαλεί πολλά ερωτήματα. Οι συμπαγείς (και όχι σπονδυλωτοί όπως συνηθίζεται) κίονες σε πολλές περιπτώσεις είχαν βάρος 100 τόνων. Το μήκος του κίονα, σπασμένου σήμερα, είναι 4,5 μ. και η διάμετρός του είναι 2,2 μ. ο όγκος του συγκεκριμένου τμήματος υπολογίζεται στα 17 κυβικά μέτρα και το βάρος του στους 46 τόνους. Ο κίονας έπρεπε χωρίς το κιονόκρανο να έφτανε σε μήκος τα 11 μέτρα και το βάρος του πάνω από 100 τόνους. Τι μέσα υπήρχαν για την μεταφορά αυτών των κιόνων από τα δύσβατα λατομεία στα λιμάνια; Με τι είδους πλοία μεταφέροντο; Είναι ελάχιστα από τα ερωτήματα που προκύπτουν. Η χρονολόγηση (περίπου 4ος π.Χ. αιώνας) προκύπτει όχι από μελέτες και ανασκαφές, αλλά συγκριτικά με το γεγονός ότι από τους κλασσικούς μέχρι τους ελληνιστικούς χρόνους, διεξάγετο ένα ευρύτατο εμπόριο μαρμάρου από την Εύβοια και γι αυτό δεν είναι ασφαλής αυτή η χρονολόγηση.
ΑΓΝΩΣΤΗ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ. Εκτός από τα γνωστά πολεμικά μέσα των προγόνων μας (πολεμικά πλοία, πολεμικές μηχανές, υγρό πυρ κλπ) υπάρχουν αναφορές στην Ελληνική ιστορία, απώτερη και νεώτερη (προϊστορία) για κάποια άλλα άγνωστα όπλα ή τεχνικές, με καταπληκτικά (ακόμα και για την σημερινή εποχή) αποτελέσματα.
Αναφορές της “Θεογονίας”, του Ομήρου και του Ηροδότου:Κεραυνοί ανετίνασσαν τις κορυφές του Παρνασσού (κατά την εισβολή των Περσών) «Οι δε κάτοικοι των Δελφών πληροφορούμενοι ταύτα κατετρόμαξαν και πανικόβλητοι ερωτούσαν το μαντείον δια τα ιερά πράγματα, εάν δηλαδή έπρεπε να τα τοποθετήσουν μέσα εις την γην ή να τα στείλουν εις άλλον τόπον. Ο Θεός όμως δεν τους άφησε να τα μετακινήσουν, ειπών ότι αυτός είναι ικανός να προστατεύει τα ιδικά του πράγματα. Οι κάτοικοι των Δελφών ακούσαντες ταύτα εφρόντιζον δια τον εαυτόν των»
(σημ. τα παιδιά και οι γυναίκες εστάλησαν στην Αχαΐα και από τους άντρες οι περισσότεροι ανέβηκαν στις κορυφές του Παρνασσού και άφησαν τα πράγματά τους στο Κωρήκιο άντρον, άλλοι έφυγαν στην Άμφισσα).
«Ώστε όλοι οι κάτοικοι των Δελφών εγκατέλειψαν την πόλιν εκτός εξήκοντα ανδρών και του ερμηνευτού της θελήσεως του Θεού. Ότε δε οι βάρβαροι επερχόμενοι επλησίασαν τόσον, ώστε να διακρίνουν το ιερόν, τότε ο ερμηνευτής της θελήσεως του Θεού, του οποίου το όνομα ήτο Ακήρατος, βλέπει έμπροσθεν του ναού στημένα τα ιερά όπλα, τα οποία είχον βγεί έξω από το άδυτον του ιερού των Δελφών και τα οποία δεν επετρέπετο κανείς να εγγίσει. Και ούτος μεν επήγαινε, δια να φανερώσει το Θείον εις τους ευρισκομένους κατοίκους των Δελφών . Ότε δε οι βάρβαροι σπεύδοντες έφθασαν εις την περιοχήν της Προναίας Αθηνάς, συνέβησαν εις αυτούς θεία σημεία ακόμη σπουδαιότερα . Διότι και τούτο βεβαίως είναι θαύμα μεγάλο, όπλα πολεμικά μόνα των εφάνησαν στημένα έξω από τον ναό. Τα μετά ταύτα όμως γενόμενα είναι άξια θαυμασμού περισσότερο απ’ όλα.Ότε οι βάρβαροι επερχόμενοι ήσαν κοντά εις το ιερόν της Προναίας Αθηνάς, τότε από μεν τον ουρανόν έπιπτον επάνω των κεραυνοί, από δε τον Παρνασσόν αποκοπείσαι δύο κορυφαί ήρχοντο εναντίον των και επρόφθασον πολλούς από αυτούς , προσέτι και από το ιερόν της Προναίας ήρχετο βοή και αλαλαγμός.» (Ηρόδοτος, Η’ Ουρανία 36-37)
Ανάλογη τύχη με τους Πέρσες είχαν και οι Γαλάτες οι οποίοι επίσης προσπάθησαν να συλήσουν το μαντείο των Δελφών, το 279 π.Χ.
Μόλις λοιπόν συνεπλάκησαν, αμέσως κεραυνοί κατευθύνονταν εναντίων των Γαλατών και πέτρες που αποκόπηκαν από τον Παρνασσό, και άνδρες οπλισμένοι πρόξενοι, τρόμου ορθώθηκαν εναντίον των βαρβάρων. Απ' αυτούς λέγεται ότι άλλοι μεν ήλθαν από τους Υπερβόρειους. Ο Υπέροχος και ο Αμάδοκος και τρίτος, ο Πυρρός του Αχιλλέως. (Παυσανίας, Αττικά, 4,4)
Το υγρό πυρ επινοήθηκε ή τελειοποιήθηκε από τον Έλληνα αρχιτέκτονα Καλλίνικο (από την Ηλιούπολη της Συρίας). Υπήρξε ένα από τα φοβερότερα όπλα του μεσαίωνα και επανειλημμένα έσωσε το Βυζάντιο από εχθρικές επιθέσεις. Γενικά Η χρήση της φωτιάς για πολεμικούς σκοπούς είναι τόσο παλιά όσο και η πολεμική τέχνη. Ο Όμηρος αναφέρει ότι οι Τρώες κατέστρεφαν τα πλοία των Αχαιών με φωτιά «…και οι Τρώες ακούραστη φωτιά στο σπαθωτό καθίζουν σκαρφί και φλόγα απάνω ευθύς του χύθηκε ρημάχτρα…».
Κατά την Βυζαντινή περίοδο εμπρηστικά μείγματα χρησιμοποιούντο ήδη από τους πρώτους αιώνες. Η σύνθεσή του παρέμεινε μυστική στους κατοίκους της Αυτοκρατορίας μέχρι την κατάρρευση του κράτους, ενώ ταυτόχρονα καταβλήθηκε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να αποφευχθεί η διαρροή της σε άλλους λαούς. Διακηρύχθηκε από πολύ νωρίς ότι οποιοσδήποτε τολμούσε να αποκαλύψει τον τρόπο προετοιμασίας του υγρού πυρός θα αντιμετώπιζε την ποινή του θανάτου. Τα αυστηρά μέτρα που κατά καιρούς ελήφθησαν πέτυχαν ώστε η σύνθεση του υγρού πυρός να παραμείνει μυστική, τουλάχιστον στο εσωτερικό της χώρας, ενώ ταυτόχρονα το ίδιο το εμπρηστικό μείγμα περιβλήθηκε από μυστήριο, με αποτέλεσμα ακόμα και σήμερα να αποδίδονται σε αυτό κάποιες υπερφυσικές ιδιότητες και να υπάρχουν βασικά ερωτήματα αναφορικά με τα συστατικά του στοιχεία και τις μεθόδους εκτόξευσής του.
Η πρώτη ιστορική αναφορά για την κατασκευή εμπρηστικού μίγματος προέρχεται από τον χρονικογράφο Μαλάλα (6ος αιώνας), ο οποίος αναφέρει ότι ο Αυτοκράτορας Αναστάσιος ο Α’ (491-518 μ.Χ.) προκειμένου να αντιμετωπίσει την επανάσταση του κόμη των Φοιδεράτων Βιταλιανού, κάλεσε από την Αθήνα κάποιο φιλόσοφο ονόματι Πρόκλο, ο οποίος φαίνεται ότι ασχολείτο με την παρασκευή εύφλεκτων υλών. Ο Πρόκλος κατασκεύασε από “ΘΕΙΟΝ ΑΠΥΡΟΝ” (άκαυτο θειάφι) μία πολύ ψιλή σκόνη την οποία παρέδωσε στον αρχηγό του Βασιλικού Πλωίμου (στόλου) Μαρίνο, λέγοντάς του “όπου και αν τη ρίξεις, είτε σε κτίρια, είτε σε πλοία, η σκόνη με την ανατολή του ηλίου αναφλέγεται και καίει τα πάντα.”. Έτσι και έγινε. Αυτή λοιπόν πρέπει να είναι η πρώτη αναφορά για την κατασκευή εμπρηστικού μίγματος το οποίο υπήρξε ο πρόγονος του Ελληνικού υγρού πυρός.
Υπάρχουν αρκετές αναφορές που μιλάνε για την αυτανάφλεξη του υγρού πυρός μόλις αυτό ερχόταν σε επαφή με το νερό (ιδιότητα που το καθιστούσε πρακτικώς άσβεστο σε επιθέσεις εναντίον πλοίων) ιδιότητα που σύμφωνα με μερικούς ερευνητές πρέπει να οφείλεται στην παρουσία ασβέστη ή φωσφορούχου ασβεστίου. Άλλα συστατικά του σύμφωνα με τους ερευνητές πρέπει να ήταν η νάφθα, σε μορφή αργού ή αποσταγμένου πετρελαίου και στερεά συστατικά όπως νίτρο, θείο, ρητίνη ή και άλλες εύφλεκτες ύλες. Σύμφωνα με κάποιους άλλους ερευνητές δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο το υγρό πύρ να ήταν και κάποιας μορφής πυρίτιδα (συμπέρασμα που προέρχεται από τις αναφορές για καπνούς και βροντές κατά την διάρκεια εκτόξευσής του). Όπως για την σύνθεση του υγρού πυρός, έτσι και για τα μέσα εκτόξευσής του τα Βυζαντινά κείμενα που αναφέρουν σχετικές πληροφορίες είναι ελάχιστα και ασαφή.
Οι Βυζαντινοί συγγραφείς ως βασικό μέσο εκτόξευσή του πυρός αναφέρουν τον σίφωνα, ο οποίος έπρεπε πάντοτε να είναι επενδυμένος στο στόμιό του με χαλκό. Με βάση λοιπόν τις αναφορές οι νεότεροι ερευνητές δέχθηκαν ότι ο όρος “σιφών” σημαίνει “σωλήνας εκτόξευσης”, ενώ υπήρξαν μερικοί που υποστήριξαν ότι ο όρος “σιφών” σημαίνει “καταθλιπτική αντλία”, συνδεδεμένη όμως με σωλήνα εκτόξευσης. Η εκτόξευσή του γινόταν σίγουρα με μηχανικό τρόπο. Σύμφωνα με μερικούς ερευνητές ο “σιφών” ήταν κάποιο καζάνι στο οποίο θερμαινόταν το υγρό πύρ και οι “σιφωνάριοι” (εκπαιδευμένοι χειριστές πυροτεχνουργοί) σημάδευαν με το ακροφύσιο (το οποίο πολλές φορές είχε την μορφή προτομής λέοντα ή άλλου αγρίου ζώου με το στόμα ανοικτό) το εχθρικό πλοίο και εκτόξευαν το υγρό πύρ (το οποίο αποκτούσε υψηλή πίεση μέσω καταθλιπτικής αντλίας, σύμφωνα με μία μερίδα ερευνητών ή σύμφωνα με άλλους ερευνητές το υγρό πύρ αποκτούσε πίεση μέσα στο καζάνι είτε λόγω της θέρμανσης ή βρασμού του, είτε λόγω κάποιας ελεγχόμενης έκρηξη)
Εκτός των “σιφώνων” οι συγγραφείς αναφέρουν ότι το υγρό πύρ μπορούσε επίσης να εκτοξευτεί εναντίον των πλοίων, των πολεμικών μηχανών, των εγκαταστάσεων και των στρατευμάτων του εχθρού και με διάφορους άλλους τρόπους
α) Μέσα σε πήλινες χύτρες (δοχεία) που εξακοντίζονταν με εκηβόλους πολεμικές μηχανές, όπως βαλλίστρες (μεγάλοι καταπέλτες σταθερής βάσης) ή αλακάτια και γεράνια (μικροί καταπέλτες περιστρεφόμενης βάσης)
β) Μέσα σε “χειροσιφώνες”, δηλαδή σε μικρές γυάλινες ή πήλινες σφαίρες τις οποίες οι στρατιώτες εξακόντιζαν με τα χέρια τους, αφού πρώτα άναβαν την θρυαλλίδα ή το στουπί που προεξείχε από την μοναδική οπή της σφαίρας (στην περίπτωση του μη αυταναφλεγόμενου υγρού πυρός) καλυπτόμενοι πίσω από σιδερένιες ασπίδες.
γ) Με δόρατα, ακόντια και βέλη στην άκρη των οποίων είχαν τοποθετηθεί φλεγόμενα στουπιά βουτηγμένα στο υγρό πύρ. Το βεληνεκές των μέσων εκτόξευσης του υγρού πυρός και ειδικότερα των “σιφώνων” μας είναι άγνωστο μιας και οι Βυζαντινοί συγγραφείς δεν αναφέρουν τίποτα σχετικό.
Το υγρό πύρ όμως ήταν ακαταμάχητο και στον ψυχολογικό τομέα. Η επίδρασή του στο ηθικό του εχθρού ήταν καταλυτική. Εκατοντάδες κείμενα εξιστορούν τον τρόμο που προκαλούσε η χρήση του “Ελληνικού πυρός” όπως συνήθως το αποκαλούσαν. Από τον 15ο αιώνα και μετά με την τελειοποίηση της μαύρης πυρίτιδας και την χρησιμοποίηση των πυροβόλων όπλων, το υγρό πύρ και γενικά οι εμπρηστικές ύλες εγκαταλείφθηκαν σταδιακά.
Σκυρόδεμα (τσιμέντο) του 1000 π.Χ. Το εύρημα αυτό, που έχει τεράστιο επιστημονικό, και ιστορικό ενδιαφέρον δεν προεβλήθη απ’ το Ελληνικό κράτος. Στον λόφο όπου εντοπίζεται η ακρόπολη της αρχαίας Καμίρου στην Ρόδο, πλησίον του ναού της Αθηνάς Καμιράδος, βρίσκεται αρχαιότατη δεξαμενή χωρητικότητας 600 περίπου κυβικών μέτρων. Η δεξαμενή αυτή, το κτίσιμο της οποίας χρονολογείται κατά προσέγγιση στο 900 π.Χ., είναι κατασκευασμένη από ένα υλικό σκληρό και αδιάβροχο, η παρουσία του οποίου προέτρεψε προ ετών τον επίτιμο διευθυντή του τ. Υπουργείου Δημοσίων Έργων κ. Ευστάθιο Ευσταθιάδη να λάβει δείγματα του υλικού αυτού και να προχωρήσει σε χημική ανάλυσή τους. Όπως τελικά διεπίστωσε, πρόκειται για ένα μείγμα αδρανούς υλικού, το οποίο συνιστά έναν τύπο σκυροδέρματος (τσιμέντου), που ελάχιστα διαφέρει από το εν χρήσει σημερινό (τύπου πόρτλαντ). Ο κ. Ευσταθιάδης συνέγραψε και ειδική μονογραφία για το θέμα με πληθώρα ιστορικών, τεχνικών και χημικών πληροφοριών.
Η τεχνολογία του σημερινού μπετόν, που χρησιμοποιείται στα οποιαδήποτε έργα, οικοδομές, λιμάνια, γέφυρες, αεροδρόμια κλπ, είναι ακριβώς ίδια με αυτήν του αρχαίου Ελληνικού μπετόν. Μία μικρή ωστόσο αλλά αξιοπρόσεκτη και σημαντική υπέρ του αρχαίου Ελληνικού σκυροδέματος διαφορά είναι, ότι οι αρχαίοι πρόσεξαν να δώσουν στην τσιμεντένια μεμβράνη, που παρεμβάλλεται μεταξύ όλων των κόκκων της συνθέσεως του μπετόν, λίγο μεγαλύτερο πάχος απ’ ότι βλέπει κανείς στο σημερινό μπετόν. Υπάρχουν δεξαμενές και σε άλλα μέρη του Ελλαδικού χώρου η διατήρηση όμως της στεγανοποίησης αυτών δεν ήταν τόσο καλή, όσο αυτή της προτύπου κατασκευής της Καμίρου. Οι τεχνικοί είχαν την σοφία, παράλληλα με όλες τις άλλες φιλοσοφικές τοποθετήσεις τους, να παρατηρήσουν ότι το χώμα της Σαντορίνης, που είχε βγει από το ηφαίστειο, έχει ιδιαίτερες ιδιότητες, που το κάνουν να διαφέρει από όλα τα γνωστά ανά τον Ελλαδικό χώρο εδάφη.
Πειραματίστηκαν επάνω σ’ αυτό, αφού τους κίνησε την περιέργεια, και κατέληξαν όχι μόνο να το χρησιμοποιούν αναμιγνύοντάς το με ασβέστη, ο οποίος τους ήταν ήδη από παλαιότερα γνωστός, αλλά και να παράγουν μία “λάσπη”, η οποία άντεχε περισσότερο στο νερό και μπορούσε να πήξει μέσα σε αυτό, σε αντίθεση με άλλα κοιτάσματα από φυσική άμμο και ασβέστη. Αλλά εν συνεχεία, αφού επεξέτειναν τις μελέτες τους, διεπίστωσαν ότι το λεπτότατο υλικό της “Θηραϊκής γης”, που υφίσταται σε πολύ μικρό ποσοστό, ίσως κάτω του 20%, είναι και το πλέον ουσιώδες. Γι’ αυτό το λόγο επενόησαν κάποια γνωστή μόνο σ’ αυτούς μέθοδο την οποία εφήρμοσαν σε εκτεταμένη κλίμακα για την παραγωγή των γεωδών χρωστικών υλών, τις οποίες χρησιμοποιούσαν για την βαφή και ζωγραφική των αρχαίων Ελληνικών αγγείων. Κατασκεύαζαν έτσι αυτά τα απαράμιλλα έργα τέχνης, η αντοχή των οποίων ακόμα και μέσα στην θάλασσα με την πάροδο όχι μόνο των αιώνων αλλά και των χιλιετιών παραμένει αναλοίωτη.
Σε ότι αφορά την παραγωγή, η διαφορά με το σημερινό τσιμέντο είναι ότι σε όλη την υφήλιο παρασκευάζεται μέσα σε απλές καμίνους, στις οποίες προσθέτουν το μίγμα των πρώτων υλών, το οποίο ψήνεται εκεί, ενώ στην αρχαία Ελλάδα θεωρώ ότι χρησιμοποιούσαν διπλές καμίνους. Η μία εξ’ αυτών δεν ήταν άλλη από το ηφαίστειο, όπου στα έγκατα της γης ψηνόταν το φυσικό γεώδες υλικό, που κατόπιν χρησιμοποιούσαν ως πρώτη ύλη, για να παρασκευάσουν το τσιμέντο. Το δεύτερο καμίνι ήταν το τεχνητό, όπου έψηναν τον ασβεστόλιθο και έβγαζαν ασβέστη. Σε συνδυασμό τώρα της μεθόδου της “υδαταιώρησης” του επεξεργασμένου υλικού του ηφαιστείου, της αναμίξεως δηλαδή της Θηραϊκής γης με νερό και της αφαιρέσεως του νερού μετά από εικοσιτετράωρη καθίζηση, πετύχαιναν την λήψη του ανωτάτου στρώματος της στάθμης, που αποτελεί και το ένα συστατικό του τσιμέντου. Το δεύτερο συστατικό, όπως είπαμε, ήταν ο ασβέστης που ψηνόταν σε δεύτερο καμίνι. Τα δύο αυτά υλικά σε ορισμένη αναλογία μεταξύ τους και με την προσθήκη νερού δίνουν ένα κράμα, που έχει τις ίδιες χημικές ιδιότητες με το σημερινό τσιμέντο “Portland”. Επομένως η μόνη ουσιαστική διαφορά του αρχαίου τσιμέντου με το σημερινό τσιμέντο είναι, ότι το πρώτο παρήγετο με βάση την εμπνευσμένη τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων τεχνικών.
Το 1992 η Αμερικανίδα φυσικοχημικός Μάρθα Μπουντγουαίη έκανε μία ανακοίνωση σε συνέδριο στην Βοστώνη, στην οποία έλεγε ότι το κονίαμα της κατασκευής των επιχρίσεων των αρχαίων μεταλλευτικών δεξαμενών του Λαυρίου είναι αδιαπέραστο από την ραδιενέργεια. Πρόκειται για ένα είδος τσιμέντου που χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες 3000 χρόνια πρίν – τουλάχιστον. Μάλιστα η κυρία Μπουντγουαίη συνέστησε να χρησιμοποιηθεί το υλικό αυτό ως μέσο επιχρίσεως των δεξαμενών αποθήκευσης πυρηνικών αποβλήτων!
Ο Στεφανίδης με σειρές βιβλίων του απεδείκνυε, ότι στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν οι “χυμευταί”, κάτι αντίστοιχο των σημερινών χημικών ή χημικών μηχανικών. Ο καθηγητής Ζαχαρίας υποστήριξε, ότι η Χημεία έπρεπε να γράφεται με υ και να αναφέρεται και ως “Χυμευτική”. Οι αρχαίοι έλεγαν, πως, για να γίνει μία χημική πράξη, έπρεπε οι ουσίες να περάσουν από την κατάσταση του “χύματος”, που ήταν η λεπτή λειοτρίβηση της ύλης, πολύ λεπτή όπως το αλεύρι, για να αναμειχθεί με άλλο “χύμα” και με την διαδικασία της μεταλλοίωσης, της μεταβολής δηλαδή, θα δώσει ένα άλλο προϊόν. Η πράξη αυτή λεγόταν “χυμίζειν” ή ακριβέστερα “χυμεύειν”. Αυτοί που έκαναν την εργασία αυτή, που κατεύθυναν τους εργάτες, ονομάζονταν “χυμευταί”. Σας αναφέρω τον Θεόδωρο τον Σάμιο (6ος π.Χ. αιών), τον Γλαύκο τον Χίο (6ος – 5ος π.Χ.), τον Αρχύτα τον Ταραντίνο, που ανακάλυψε, που ανακάλυψε και την πρώτη πετομηχανή (αεριωθούμενο) κ.λ.π. Δεν υπάρχουν στα αρχαία κείμενα οι λέξεις χυμευτική και χυμευτής διότι τα σχετικά βιβλία κάηκαν το 323 στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας.
Στην Αίγυπτο την εποχή αυτή οι Ελληνομεμφίτες είχαν αποκτήσει τεράστιο πλούτο, λόγω της ικανότητάς τους να μετατρέπουν διάφορα ευγενή μέταλλα σε χρυσό, τα οποία πούλαγαν σε υψηλές τιμές, και έτσι αποτέλεσαν απειλή για την οικονομία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Οχι να φτιάχνουν χρυσό αλλά πρόκειται για επιχρυσώσεις. Τις γνώσεις αυτές τις είχαν πάρει από τους Έλληνες χυμευτάς, που με τον Μ. Αλέξανδρο έφτασαν εκεί. Έτσι ο Διοκλητιανός διατάζει, όλα τα βιβλία που περιείχαν τις λέξεις “Χυμεία” και “Χυμευτική” να καούν, όπως και έγινε. Τα έκαψαν και στο Σεράπειο και στην Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Οι στρατιώτες έμπαιναν ακόμη και σε σπίτια, όπου είχαν πληροφορίες ότι υπήρχαν τέτοια βιβλία. Κάποιοι χυμευτές πέθαναν πριν τον διωγμό, ήταν Αιγύπτιοι με Ελληνική μόρφωση. Έτσι στις Θήβες της Αιγύπτου τον 19ο αιώνα βρέθηκαν δύο μούμιες, που περιείχαν χειρόγραφα Χυμευτικής, τα οποία μεταφέρθηκαν στο μουσείο Λέυντεν της Ολλανδίας, που αναφέρουν εκπληκτικά πράγματα. Παρασκευή χρωμάτων, γυαλιών, τεχητών πολύτιμων λίθων, επιχρυσώσεις, όπως ακριβώς κάνουν σήμερα, και ονομασίες στοιχείων όπως π.χ. η σημερινή σόδα ήταν το “νίτρον” αρχαίων Ελλήνων. Αυτά διάβασε ο Μπερτελώ και πείσθηκε, πως η σημερινή επιστήμη της Χημείας προέρχεται απ’ τους αρχαίους Έλληνες. Το “λεξικό της Σούδας” – και όχι του “Σουΐδα”, όπως το λένε – αναφέρει, ότι σύμφωνα με το διάταγμα του Διοκλητιανού στην Αλεξάνδρεια, και πιθανώς και σε άλλες πόλεις της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, κατακάηκαν
“ΤΑ ΠΕΡΙ ΧΥΜΕΙΑΣ ΚΑΙ ΧΡΥΣΟΥ ΤΟΙΣ ΠΑΛΑΙΟΙΣ ΑΥΤΩΝ ΓΕΓΡΑΜΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΡΟΣ ΜΗΚΕΤΙ ΠΛΟΥΤΕΙΝ ΑΙΓΥΠΤΙΟΙΣ ΕΤΙ ΤΟΙΑΥΤΗΣ ΠΕΡΙΓΙΓΝΕΣΘΑΙ ΤΕΧΝΗΣ, ΜΗΔΕ ΧΡΗΜΑΤΩΝ ΑΥΤΟΥΣ ΘΑΡΡΟΥΝΤΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΝ ΡΩΜΑΙΟΥΣ ΑΝΤΑΙΡΕΙΝ”
[= τα περί χημείας και χρυσού βιβλία που είχαν γράψει οι αρχαίοι, για να μην πλουτίζουν πια οι Αιγύπτιοι ασχολούμενοι με την τέχνη αυτή και με τα χρήματα να αποκτούν θάρρος, για να επαναστατούν εναντίον των ρωμαίων].
Οι χυμευτές, αυτοί οι πρακτικοί φιλόσοφοι, ήταν κατά κάποιο τρόπο η πειραματική πλευρά και ταυτόχρονα η εφαρμογή της επιστημονικής θεωρίας. Αν δεν υπήρχε ο Μπερτελώ, δεν θα ξέραμε τίποτε για την συμβολή των Ελλήνων στην Χημεία. Αυτό ακριβώς συμβαίνει με όλες τις επιστήμες.
Αν και υπάρχουν ενδείξεις για απλή χρήση του ατμού από τον Αρχιμήδη και άλλους, η ανακάλυψη της ατμομηχανής ανήκει αποκλειστικά στον Ήρωνα, ο οποίος προέβη σε αυτή την επινόηση έχοντας μελετήσει σε βάθος την θεωρία “περί της υλικής υποστάσεως του αέρα”. Στην ιστορία της μηχανικής η περιστροφική ατμομηχανή που εφεύρε ο Ήρων αναφέρεται σαν Αιολόσφαιρα ή Αιόλου πύλη ή ατμοστήλη.Η Αιολόσφαιρα είναι μία μικρή κοίλη σφαίρα τοποθετημένη πάνω από ένα κλειστό λέβητα με τον οποίο επικοινωνεί με στρόφιγγες. Ο Ατμός που παράγεται στον λέβητα, εισέρχεται μέσω στροφίγγων στην κοίλη σφαίρα και εξέρχεται από τα δύο ακροφύσια της σφαίρας τα οποία είναι σχήματος “Γ” και αντίθετα τοποθετημένα μεταξύ τους. Ο διοχετευόμενος ατμός βγαίνει υπό πίεση και κινεί την σφαίρα κυκλικά. Το εντυπωσιακό είναι ότι η λειτουργία αυτή (κίνηση δι’ εκτονώσεως αερίου) είναι ίδια με την θεωρία της πρόωσης των σύγχρονων πυραύλων και αεριωθουμένων. Η συμβολή του Ήρωνα υπήρξε σημαντικότατη, τόση στην διάσωση του έργου άλλων Ελλήνων μηχανικών, όσο και στην βελτίωση υπαρχόντων και ανακάλυψη νέων μηχανισμών. Το έργο του αποτέλεσε σημείο αναφοράς και έδωσε ερεθίσματα σε πολλούς. Παράδειγμα αποτελεί η αιολόσφαιρα στην οποία βασίστηκε η χύτρα ή ατμοαντλία του Παπίνου στα 1861, η ανάπτυξή της οποίας κατά τον 19ο αιώνα έφερε την “βιομηχανική επανάσταση”
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ :Στο βιβλίο του Χ. ΛΑΖΟΥ “ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ” εκδόσεις ΑΙΟΛΟΣ.
ΜΕΓΑΛΙΘΙΚΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ. Πολλά είναι τα ερωτήματα που προκύπτουν από την μελέτη των Μεγαλιθικών – Κυκλώπειων κτισμάτων (όπως π.χ. ο Τάφος του Ατρέα στις Μυκήνες, τα Κυκλώπεια τείχη ή το “Δρακόσπιτο” στην Όχη).
Πως έγινε η επεξεργασία τόσο μεγάλων λίθινων όγκων; (π.χ. η πέτρα βάρους 122 τόνων στο υπέρθυρο του τάφου του Ατρέα). Πώς έγινε η μεταφορά τους; (σε μερικές περιπτώσεις τα λατομεία απείχαν μεγάλες αποστάσεις από τον χώρο κατασκευής του μνημείου). Με ποίες τεχνικές γινόταν η ανύψωση τέτοιων λίθων; (που ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα είναι δύσκολο).Όσο εμβαθύνουμε στην μελέτη των Μεγαλιθικών-Κυκλώπειων κτισμάτων (π.χ. τα κυκλώπεια τείχη των Μυκηνών, Τίρυνθος κ.α.) παρατηρούμε δυνατότητες, οι οποίες τα μεταγενέστερα χρόνια φαίνεται να μην υπάρχουν ή να μην χρησιμοποιούνται. Εντύπωση προκαλεί π.χ. η ικανότητα των Μυκηναίων να χειρίζονται με άνεση και εξαίρετη τεχνική ογκόλιθους πολύ μεγάλου μεγέθους, κατασκευάζοντας τα περίφημα κυκλώπεια τείχη, ενώ δεν υπάρχει παρεμφερές κτίσμα σε μεταγενέστερες εποχές.
Σε μεταγενέστερες εποχές υπάρχουν εξαίρετα κτίσματα στα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί ανεπτυγμένες (ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα) τεχνικές όπως π.χ. στον Παρθενώνα της Ακροπόλεως, αλλά δεν υπάρχουν κτήρια ή κτίσματα “Κυκλώπειας τεχνοτροπίας”, δηλαδή κτίσματα στα οποία να γίνεται εκτεταμένη χρήση ογκόλιθων. Είναι εντυπωσιακή η άριστη εφαρμογή των ανόμοιων (και μεγάλου βάρους) ογκόλιθων στο τείχος του ανακτόρου των Μυκηνών, δείγμα της εξαίρετης τεχνικής των Μυκηναίων κατασκευαστών , αλλά και της ικανότητάς τους να χειρίζονται λίθους τόσο μεγάλου μεγέθους. Στην βάση του ανακουφιστικού τριγώνου είναι τοποθετημένη συμπαγής πέτρα βάρους 122 τόνων.Το βάρος του λίθου μετά την κοπή του από το λατομείο και κατά την διάρκεια της μεταφοράς του, σίγουρα ήταν μεγαλύτερο κατά πολλούς τόνους. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει, γιατί ο ογκόλιθος αυτός υπέστη επεξεργασία και στον χώρο της οικοδομής, προκειμένου να πάρει την κλίση που απαιτείτο από την μορφή του οικοδομήματος (θόλος).
ΤΟ ΚΥΚΛΩΠΕΙΟ «ΔΡΑΚΟΣΠΙΤΟ» ΤΗΣ ΟΧΗΣ (περ. 1000 π.Χ.). Η ύπαρξη του μυστηριώδους Δρακόσπιτου, το «σπίτι του Δράκου» όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι, αποτελεί ένα απόλυτο αίνιγμα. Βρίσκεται σε μία δυσπρόσιτη περιοχή στο βουνό Όχη, πάνω από την Κάρυστο της Εύβοιας, σε υψόμετρο 1450 μ. Τοποθετημένο σε ένα σημείο της κορυφής, αυτό το κτίσμα προκαλεί με το μέγεθος και τις διαστάσεις του. Είναι κτισμένο με την ντόπια πέτρα που υπάρχει σε αφθονία στην γύρω περιοχή. Το περίεργο της κατασκευής του, είναι η πολύ προσεγμένη δόμηση των λίθων, η μεγάλη εκφορτική στέγασή του και κυρίως οι όγκοι των βράχων που χρησιμοποιήθηκαν.Η είσοδός του είναι χαρακτηριστική τρίλιθη είσοδος σχήματος Π, από μεγάλες κολώνες. Το υπέρθυρο έχει διαστάσεις 4,2 μ. μήκος 2,3 μ. πλάτος και 0,2 ~ 0,5 μ. πάχος, και ζυγίζει περίπου 10 τόνους. Πώς σηκώθηκε στο ύψος των 2 μέτρων που είναι τοποθετημένος ; Τι εξυπηρετούσε ένα τέτοιο ιδιαίτερα προσεγμένο κατασκευαστικά κτίσμα στο υψόμετρο των 1450 μέτρων σε μία ιδιαίτερα δύσβατη περιοχή; Το «Δρακόσπιτο της Όχης» έχει ενταχθεί από τους λιγοστούς μελετητές του στο γενικότερο σύστημα δρακόσπιτων της περιοχής της Νότιας Εύβοιας, κυρίως γύρω από τα Στύρα, τα οποία όμως δεν παρουσιάζουν την τελειότητα της δικής του κατασκευής. Ανασκαφές δεν έχουν γίνει και η χρονολόγησή του (περ. 1000 π.Χ.) γίνεται σε συσχετισμό με παρόμοια κτίσματα Κυκλώπειας τεχνοτροπίας (Τίρυνθα και Μυκήνες)
ΚΟΛΟΣΣΙΑΙΟΙ ΚΙΟΝΕΣ ΣΤΑ ΛΑΤΟΜΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ (περ. 4ος π.Χ. αιώνας). Η παρουσία κιόνων τόσο μεγάλου μεγέθους στα λατομεία της Εύβοιας προκαλεί πολλά ερωτήματα. Οι συμπαγείς (και όχι σπονδυλωτοί όπως συνηθίζεται) κίονες σε πολλές περιπτώσεις είχαν βάρος 100 τόνων. Το μήκος του κίονα, σπασμένου σήμερα, είναι 4,5 μ. και η διάμετρός του είναι 2,2 μ. ο όγκος του συγκεκριμένου τμήματος υπολογίζεται στα 17 κυβικά μέτρα και το βάρος του στους 46 τόνους. Ο κίονας έπρεπε χωρίς το κιονόκρανο να έφτανε σε μήκος τα 11 μέτρα και το βάρος του πάνω από 100 τόνους. Τι μέσα υπήρχαν για την μεταφορά αυτών των κιόνων από τα δύσβατα λατομεία στα λιμάνια; Με τι είδους πλοία μεταφέροντο; Είναι ελάχιστα από τα ερωτήματα που προκύπτουν. Η χρονολόγηση (περίπου 4ος π.Χ. αιώνας) προκύπτει όχι από μελέτες και ανασκαφές, αλλά συγκριτικά με το γεγονός ότι από τους κλασσικούς μέχρι τους ελληνιστικούς χρόνους, διεξάγετο ένα ευρύτατο εμπόριο μαρμάρου από την Εύβοια και γι αυτό δεν είναι ασφαλής αυτή η χρονολόγηση.
ΑΓΝΩΣΤΗ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ. Εκτός από τα γνωστά πολεμικά μέσα των προγόνων μας (πολεμικά πλοία, πολεμικές μηχανές, υγρό πυρ κλπ) υπάρχουν αναφορές στην Ελληνική ιστορία, απώτερη και νεώτερη (προϊστορία) για κάποια άλλα άγνωστα όπλα ή τεχνικές, με καταπληκτικά (ακόμα και για την σημερινή εποχή) αποτελέσματα.
Αναφορές της “Θεογονίας”, του Ομήρου και του Ηροδότου:Κεραυνοί ανετίνασσαν τις κορυφές του Παρνασσού (κατά την εισβολή των Περσών) «Οι δε κάτοικοι των Δελφών πληροφορούμενοι ταύτα κατετρόμαξαν και πανικόβλητοι ερωτούσαν το μαντείον δια τα ιερά πράγματα, εάν δηλαδή έπρεπε να τα τοποθετήσουν μέσα εις την γην ή να τα στείλουν εις άλλον τόπον. Ο Θεός όμως δεν τους άφησε να τα μετακινήσουν, ειπών ότι αυτός είναι ικανός να προστατεύει τα ιδικά του πράγματα. Οι κάτοικοι των Δελφών ακούσαντες ταύτα εφρόντιζον δια τον εαυτόν των»
(σημ. τα παιδιά και οι γυναίκες εστάλησαν στην Αχαΐα και από τους άντρες οι περισσότεροι ανέβηκαν στις κορυφές του Παρνασσού και άφησαν τα πράγματά τους στο Κωρήκιο άντρον, άλλοι έφυγαν στην Άμφισσα).
«Ώστε όλοι οι κάτοικοι των Δελφών εγκατέλειψαν την πόλιν εκτός εξήκοντα ανδρών και του ερμηνευτού της θελήσεως του Θεού. Ότε δε οι βάρβαροι επερχόμενοι επλησίασαν τόσον, ώστε να διακρίνουν το ιερόν, τότε ο ερμηνευτής της θελήσεως του Θεού, του οποίου το όνομα ήτο Ακήρατος, βλέπει έμπροσθεν του ναού στημένα τα ιερά όπλα, τα οποία είχον βγεί έξω από το άδυτον του ιερού των Δελφών και τα οποία δεν επετρέπετο κανείς να εγγίσει. Και ούτος μεν επήγαινε, δια να φανερώσει το Θείον εις τους ευρισκομένους κατοίκους των Δελφών . Ότε δε οι βάρβαροι σπεύδοντες έφθασαν εις την περιοχήν της Προναίας Αθηνάς, συνέβησαν εις αυτούς θεία σημεία ακόμη σπουδαιότερα . Διότι και τούτο βεβαίως είναι θαύμα μεγάλο, όπλα πολεμικά μόνα των εφάνησαν στημένα έξω από τον ναό. Τα μετά ταύτα όμως γενόμενα είναι άξια θαυμασμού περισσότερο απ’ όλα.Ότε οι βάρβαροι επερχόμενοι ήσαν κοντά εις το ιερόν της Προναίας Αθηνάς, τότε από μεν τον ουρανόν έπιπτον επάνω των κεραυνοί, από δε τον Παρνασσόν αποκοπείσαι δύο κορυφαί ήρχοντο εναντίον των και επρόφθασον πολλούς από αυτούς , προσέτι και από το ιερόν της Προναίας ήρχετο βοή και αλαλαγμός.» (Ηρόδοτος, Η’ Ουρανία 36-37)
Ανάλογη τύχη με τους Πέρσες είχαν και οι Γαλάτες οι οποίοι επίσης προσπάθησαν να συλήσουν το μαντείο των Δελφών, το 279 π.Χ.
Μόλις λοιπόν συνεπλάκησαν, αμέσως κεραυνοί κατευθύνονταν εναντίων των Γαλατών και πέτρες που αποκόπηκαν από τον Παρνασσό, και άνδρες οπλισμένοι πρόξενοι, τρόμου ορθώθηκαν εναντίον των βαρβάρων. Απ' αυτούς λέγεται ότι άλλοι μεν ήλθαν από τους Υπερβόρειους. Ο Υπέροχος και ο Αμάδοκος και τρίτος, ο Πυρρός του Αχιλλέως. (Παυσανίας, Αττικά, 4,4)
Το υγρό πυρ επινοήθηκε ή τελειοποιήθηκε από τον Έλληνα αρχιτέκτονα Καλλίνικο (από την Ηλιούπολη της Συρίας). Υπήρξε ένα από τα φοβερότερα όπλα του μεσαίωνα και επανειλημμένα έσωσε το Βυζάντιο από εχθρικές επιθέσεις. Γενικά Η χρήση της φωτιάς για πολεμικούς σκοπούς είναι τόσο παλιά όσο και η πολεμική τέχνη. Ο Όμηρος αναφέρει ότι οι Τρώες κατέστρεφαν τα πλοία των Αχαιών με φωτιά «…και οι Τρώες ακούραστη φωτιά στο σπαθωτό καθίζουν σκαρφί και φλόγα απάνω ευθύς του χύθηκε ρημάχτρα…».
Κατά την Βυζαντινή περίοδο εμπρηστικά μείγματα χρησιμοποιούντο ήδη από τους πρώτους αιώνες. Η σύνθεσή του παρέμεινε μυστική στους κατοίκους της Αυτοκρατορίας μέχρι την κατάρρευση του κράτους, ενώ ταυτόχρονα καταβλήθηκε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να αποφευχθεί η διαρροή της σε άλλους λαούς. Διακηρύχθηκε από πολύ νωρίς ότι οποιοσδήποτε τολμούσε να αποκαλύψει τον τρόπο προετοιμασίας του υγρού πυρός θα αντιμετώπιζε την ποινή του θανάτου. Τα αυστηρά μέτρα που κατά καιρούς ελήφθησαν πέτυχαν ώστε η σύνθεση του υγρού πυρός να παραμείνει μυστική, τουλάχιστον στο εσωτερικό της χώρας, ενώ ταυτόχρονα το ίδιο το εμπρηστικό μείγμα περιβλήθηκε από μυστήριο, με αποτέλεσμα ακόμα και σήμερα να αποδίδονται σε αυτό κάποιες υπερφυσικές ιδιότητες και να υπάρχουν βασικά ερωτήματα αναφορικά με τα συστατικά του στοιχεία και τις μεθόδους εκτόξευσής του.
Η πρώτη ιστορική αναφορά για την κατασκευή εμπρηστικού μίγματος προέρχεται από τον χρονικογράφο Μαλάλα (6ος αιώνας), ο οποίος αναφέρει ότι ο Αυτοκράτορας Αναστάσιος ο Α’ (491-518 μ.Χ.) προκειμένου να αντιμετωπίσει την επανάσταση του κόμη των Φοιδεράτων Βιταλιανού, κάλεσε από την Αθήνα κάποιο φιλόσοφο ονόματι Πρόκλο, ο οποίος φαίνεται ότι ασχολείτο με την παρασκευή εύφλεκτων υλών. Ο Πρόκλος κατασκεύασε από “ΘΕΙΟΝ ΑΠΥΡΟΝ” (άκαυτο θειάφι) μία πολύ ψιλή σκόνη την οποία παρέδωσε στον αρχηγό του Βασιλικού Πλωίμου (στόλου) Μαρίνο, λέγοντάς του “όπου και αν τη ρίξεις, είτε σε κτίρια, είτε σε πλοία, η σκόνη με την ανατολή του ηλίου αναφλέγεται και καίει τα πάντα.”. Έτσι και έγινε. Αυτή λοιπόν πρέπει να είναι η πρώτη αναφορά για την κατασκευή εμπρηστικού μίγματος το οποίο υπήρξε ο πρόγονος του Ελληνικού υγρού πυρός.
Υπάρχουν αρκετές αναφορές που μιλάνε για την αυτανάφλεξη του υγρού πυρός μόλις αυτό ερχόταν σε επαφή με το νερό (ιδιότητα που το καθιστούσε πρακτικώς άσβεστο σε επιθέσεις εναντίον πλοίων) ιδιότητα που σύμφωνα με μερικούς ερευνητές πρέπει να οφείλεται στην παρουσία ασβέστη ή φωσφορούχου ασβεστίου. Άλλα συστατικά του σύμφωνα με τους ερευνητές πρέπει να ήταν η νάφθα, σε μορφή αργού ή αποσταγμένου πετρελαίου και στερεά συστατικά όπως νίτρο, θείο, ρητίνη ή και άλλες εύφλεκτες ύλες. Σύμφωνα με κάποιους άλλους ερευνητές δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο το υγρό πύρ να ήταν και κάποιας μορφής πυρίτιδα (συμπέρασμα που προέρχεται από τις αναφορές για καπνούς και βροντές κατά την διάρκεια εκτόξευσής του). Όπως για την σύνθεση του υγρού πυρός, έτσι και για τα μέσα εκτόξευσής του τα Βυζαντινά κείμενα που αναφέρουν σχετικές πληροφορίες είναι ελάχιστα και ασαφή.
Οι Βυζαντινοί συγγραφείς ως βασικό μέσο εκτόξευσή του πυρός αναφέρουν τον σίφωνα, ο οποίος έπρεπε πάντοτε να είναι επενδυμένος στο στόμιό του με χαλκό. Με βάση λοιπόν τις αναφορές οι νεότεροι ερευνητές δέχθηκαν ότι ο όρος “σιφών” σημαίνει “σωλήνας εκτόξευσης”, ενώ υπήρξαν μερικοί που υποστήριξαν ότι ο όρος “σιφών” σημαίνει “καταθλιπτική αντλία”, συνδεδεμένη όμως με σωλήνα εκτόξευσης. Η εκτόξευσή του γινόταν σίγουρα με μηχανικό τρόπο. Σύμφωνα με μερικούς ερευνητές ο “σιφών” ήταν κάποιο καζάνι στο οποίο θερμαινόταν το υγρό πύρ και οι “σιφωνάριοι” (εκπαιδευμένοι χειριστές πυροτεχνουργοί) σημάδευαν με το ακροφύσιο (το οποίο πολλές φορές είχε την μορφή προτομής λέοντα ή άλλου αγρίου ζώου με το στόμα ανοικτό) το εχθρικό πλοίο και εκτόξευαν το υγρό πύρ (το οποίο αποκτούσε υψηλή πίεση μέσω καταθλιπτικής αντλίας, σύμφωνα με μία μερίδα ερευνητών ή σύμφωνα με άλλους ερευνητές το υγρό πύρ αποκτούσε πίεση μέσα στο καζάνι είτε λόγω της θέρμανσης ή βρασμού του, είτε λόγω κάποιας ελεγχόμενης έκρηξη)
Εκτός των “σιφώνων” οι συγγραφείς αναφέρουν ότι το υγρό πύρ μπορούσε επίσης να εκτοξευτεί εναντίον των πλοίων, των πολεμικών μηχανών, των εγκαταστάσεων και των στρατευμάτων του εχθρού και με διάφορους άλλους τρόπους
α) Μέσα σε πήλινες χύτρες (δοχεία) που εξακοντίζονταν με εκηβόλους πολεμικές μηχανές, όπως βαλλίστρες (μεγάλοι καταπέλτες σταθερής βάσης) ή αλακάτια και γεράνια (μικροί καταπέλτες περιστρεφόμενης βάσης)
β) Μέσα σε “χειροσιφώνες”, δηλαδή σε μικρές γυάλινες ή πήλινες σφαίρες τις οποίες οι στρατιώτες εξακόντιζαν με τα χέρια τους, αφού πρώτα άναβαν την θρυαλλίδα ή το στουπί που προεξείχε από την μοναδική οπή της σφαίρας (στην περίπτωση του μη αυταναφλεγόμενου υγρού πυρός) καλυπτόμενοι πίσω από σιδερένιες ασπίδες.
γ) Με δόρατα, ακόντια και βέλη στην άκρη των οποίων είχαν τοποθετηθεί φλεγόμενα στουπιά βουτηγμένα στο υγρό πύρ. Το βεληνεκές των μέσων εκτόξευσης του υγρού πυρός και ειδικότερα των “σιφώνων” μας είναι άγνωστο μιας και οι Βυζαντινοί συγγραφείς δεν αναφέρουν τίποτα σχετικό.
Το υγρό πύρ όμως ήταν ακαταμάχητο και στον ψυχολογικό τομέα. Η επίδρασή του στο ηθικό του εχθρού ήταν καταλυτική. Εκατοντάδες κείμενα εξιστορούν τον τρόμο που προκαλούσε η χρήση του “Ελληνικού πυρός” όπως συνήθως το αποκαλούσαν. Από τον 15ο αιώνα και μετά με την τελειοποίηση της μαύρης πυρίτιδας και την χρησιμοποίηση των πυροβόλων όπλων, το υγρό πύρ και γενικά οι εμπρηστικές ύλες εγκαταλείφθηκαν σταδιακά.
Σκυρόδεμα (τσιμέντο) του 1000 π.Χ. Το εύρημα αυτό, που έχει τεράστιο επιστημονικό, και ιστορικό ενδιαφέρον δεν προεβλήθη απ’ το Ελληνικό κράτος. Στον λόφο όπου εντοπίζεται η ακρόπολη της αρχαίας Καμίρου στην Ρόδο, πλησίον του ναού της Αθηνάς Καμιράδος, βρίσκεται αρχαιότατη δεξαμενή χωρητικότητας 600 περίπου κυβικών μέτρων. Η δεξαμενή αυτή, το κτίσιμο της οποίας χρονολογείται κατά προσέγγιση στο 900 π.Χ., είναι κατασκευασμένη από ένα υλικό σκληρό και αδιάβροχο, η παρουσία του οποίου προέτρεψε προ ετών τον επίτιμο διευθυντή του τ. Υπουργείου Δημοσίων Έργων κ. Ευστάθιο Ευσταθιάδη να λάβει δείγματα του υλικού αυτού και να προχωρήσει σε χημική ανάλυσή τους. Όπως τελικά διεπίστωσε, πρόκειται για ένα μείγμα αδρανούς υλικού, το οποίο συνιστά έναν τύπο σκυροδέρματος (τσιμέντου), που ελάχιστα διαφέρει από το εν χρήσει σημερινό (τύπου πόρτλαντ). Ο κ. Ευσταθιάδης συνέγραψε και ειδική μονογραφία για το θέμα με πληθώρα ιστορικών, τεχνικών και χημικών πληροφοριών.
Η τεχνολογία του σημερινού μπετόν, που χρησιμοποιείται στα οποιαδήποτε έργα, οικοδομές, λιμάνια, γέφυρες, αεροδρόμια κλπ, είναι ακριβώς ίδια με αυτήν του αρχαίου Ελληνικού μπετόν. Μία μικρή ωστόσο αλλά αξιοπρόσεκτη και σημαντική υπέρ του αρχαίου Ελληνικού σκυροδέματος διαφορά είναι, ότι οι αρχαίοι πρόσεξαν να δώσουν στην τσιμεντένια μεμβράνη, που παρεμβάλλεται μεταξύ όλων των κόκκων της συνθέσεως του μπετόν, λίγο μεγαλύτερο πάχος απ’ ότι βλέπει κανείς στο σημερινό μπετόν. Υπάρχουν δεξαμενές και σε άλλα μέρη του Ελλαδικού χώρου η διατήρηση όμως της στεγανοποίησης αυτών δεν ήταν τόσο καλή, όσο αυτή της προτύπου κατασκευής της Καμίρου. Οι τεχνικοί είχαν την σοφία, παράλληλα με όλες τις άλλες φιλοσοφικές τοποθετήσεις τους, να παρατηρήσουν ότι το χώμα της Σαντορίνης, που είχε βγει από το ηφαίστειο, έχει ιδιαίτερες ιδιότητες, που το κάνουν να διαφέρει από όλα τα γνωστά ανά τον Ελλαδικό χώρο εδάφη.
Πειραματίστηκαν επάνω σ’ αυτό, αφού τους κίνησε την περιέργεια, και κατέληξαν όχι μόνο να το χρησιμοποιούν αναμιγνύοντάς το με ασβέστη, ο οποίος τους ήταν ήδη από παλαιότερα γνωστός, αλλά και να παράγουν μία “λάσπη”, η οποία άντεχε περισσότερο στο νερό και μπορούσε να πήξει μέσα σε αυτό, σε αντίθεση με άλλα κοιτάσματα από φυσική άμμο και ασβέστη. Αλλά εν συνεχεία, αφού επεξέτειναν τις μελέτες τους, διεπίστωσαν ότι το λεπτότατο υλικό της “Θηραϊκής γης”, που υφίσταται σε πολύ μικρό ποσοστό, ίσως κάτω του 20%, είναι και το πλέον ουσιώδες. Γι’ αυτό το λόγο επενόησαν κάποια γνωστή μόνο σ’ αυτούς μέθοδο την οποία εφήρμοσαν σε εκτεταμένη κλίμακα για την παραγωγή των γεωδών χρωστικών υλών, τις οποίες χρησιμοποιούσαν για την βαφή και ζωγραφική των αρχαίων Ελληνικών αγγείων. Κατασκεύαζαν έτσι αυτά τα απαράμιλλα έργα τέχνης, η αντοχή των οποίων ακόμα και μέσα στην θάλασσα με την πάροδο όχι μόνο των αιώνων αλλά και των χιλιετιών παραμένει αναλοίωτη.
Σε ότι αφορά την παραγωγή, η διαφορά με το σημερινό τσιμέντο είναι ότι σε όλη την υφήλιο παρασκευάζεται μέσα σε απλές καμίνους, στις οποίες προσθέτουν το μίγμα των πρώτων υλών, το οποίο ψήνεται εκεί, ενώ στην αρχαία Ελλάδα θεωρώ ότι χρησιμοποιούσαν διπλές καμίνους. Η μία εξ’ αυτών δεν ήταν άλλη από το ηφαίστειο, όπου στα έγκατα της γης ψηνόταν το φυσικό γεώδες υλικό, που κατόπιν χρησιμοποιούσαν ως πρώτη ύλη, για να παρασκευάσουν το τσιμέντο. Το δεύτερο καμίνι ήταν το τεχνητό, όπου έψηναν τον ασβεστόλιθο και έβγαζαν ασβέστη. Σε συνδυασμό τώρα της μεθόδου της “υδαταιώρησης” του επεξεργασμένου υλικού του ηφαιστείου, της αναμίξεως δηλαδή της Θηραϊκής γης με νερό και της αφαιρέσεως του νερού μετά από εικοσιτετράωρη καθίζηση, πετύχαιναν την λήψη του ανωτάτου στρώματος της στάθμης, που αποτελεί και το ένα συστατικό του τσιμέντου. Το δεύτερο συστατικό, όπως είπαμε, ήταν ο ασβέστης που ψηνόταν σε δεύτερο καμίνι. Τα δύο αυτά υλικά σε ορισμένη αναλογία μεταξύ τους και με την προσθήκη νερού δίνουν ένα κράμα, που έχει τις ίδιες χημικές ιδιότητες με το σημερινό τσιμέντο “Portland”. Επομένως η μόνη ουσιαστική διαφορά του αρχαίου τσιμέντου με το σημερινό τσιμέντο είναι, ότι το πρώτο παρήγετο με βάση την εμπνευσμένη τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων τεχνικών.
Το 1992 η Αμερικανίδα φυσικοχημικός Μάρθα Μπουντγουαίη έκανε μία ανακοίνωση σε συνέδριο στην Βοστώνη, στην οποία έλεγε ότι το κονίαμα της κατασκευής των επιχρίσεων των αρχαίων μεταλλευτικών δεξαμενών του Λαυρίου είναι αδιαπέραστο από την ραδιενέργεια. Πρόκειται για ένα είδος τσιμέντου που χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες 3000 χρόνια πρίν – τουλάχιστον. Μάλιστα η κυρία Μπουντγουαίη συνέστησε να χρησιμοποιηθεί το υλικό αυτό ως μέσο επιχρίσεως των δεξαμενών αποθήκευσης πυρηνικών αποβλήτων!
Ο Στεφανίδης με σειρές βιβλίων του απεδείκνυε, ότι στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν οι “χυμευταί”, κάτι αντίστοιχο των σημερινών χημικών ή χημικών μηχανικών. Ο καθηγητής Ζαχαρίας υποστήριξε, ότι η Χημεία έπρεπε να γράφεται με υ και να αναφέρεται και ως “Χυμευτική”. Οι αρχαίοι έλεγαν, πως, για να γίνει μία χημική πράξη, έπρεπε οι ουσίες να περάσουν από την κατάσταση του “χύματος”, που ήταν η λεπτή λειοτρίβηση της ύλης, πολύ λεπτή όπως το αλεύρι, για να αναμειχθεί με άλλο “χύμα” και με την διαδικασία της μεταλλοίωσης, της μεταβολής δηλαδή, θα δώσει ένα άλλο προϊόν. Η πράξη αυτή λεγόταν “χυμίζειν” ή ακριβέστερα “χυμεύειν”. Αυτοί που έκαναν την εργασία αυτή, που κατεύθυναν τους εργάτες, ονομάζονταν “χυμευταί”. Σας αναφέρω τον Θεόδωρο τον Σάμιο (6ος π.Χ. αιών), τον Γλαύκο τον Χίο (6ος – 5ος π.Χ.), τον Αρχύτα τον Ταραντίνο, που ανακάλυψε, που ανακάλυψε και την πρώτη πετομηχανή (αεριωθούμενο) κ.λ.π. Δεν υπάρχουν στα αρχαία κείμενα οι λέξεις χυμευτική και χυμευτής διότι τα σχετικά βιβλία κάηκαν το 323 στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας.
Στην Αίγυπτο την εποχή αυτή οι Ελληνομεμφίτες είχαν αποκτήσει τεράστιο πλούτο, λόγω της ικανότητάς τους να μετατρέπουν διάφορα ευγενή μέταλλα σε χρυσό, τα οποία πούλαγαν σε υψηλές τιμές, και έτσι αποτέλεσαν απειλή για την οικονομία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Οχι να φτιάχνουν χρυσό αλλά πρόκειται για επιχρυσώσεις. Τις γνώσεις αυτές τις είχαν πάρει από τους Έλληνες χυμευτάς, που με τον Μ. Αλέξανδρο έφτασαν εκεί. Έτσι ο Διοκλητιανός διατάζει, όλα τα βιβλία που περιείχαν τις λέξεις “Χυμεία” και “Χυμευτική” να καούν, όπως και έγινε. Τα έκαψαν και στο Σεράπειο και στην Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Οι στρατιώτες έμπαιναν ακόμη και σε σπίτια, όπου είχαν πληροφορίες ότι υπήρχαν τέτοια βιβλία. Κάποιοι χυμευτές πέθαναν πριν τον διωγμό, ήταν Αιγύπτιοι με Ελληνική μόρφωση. Έτσι στις Θήβες της Αιγύπτου τον 19ο αιώνα βρέθηκαν δύο μούμιες, που περιείχαν χειρόγραφα Χυμευτικής, τα οποία μεταφέρθηκαν στο μουσείο Λέυντεν της Ολλανδίας, που αναφέρουν εκπληκτικά πράγματα. Παρασκευή χρωμάτων, γυαλιών, τεχητών πολύτιμων λίθων, επιχρυσώσεις, όπως ακριβώς κάνουν σήμερα, και ονομασίες στοιχείων όπως π.χ. η σημερινή σόδα ήταν το “νίτρον” αρχαίων Ελλήνων. Αυτά διάβασε ο Μπερτελώ και πείσθηκε, πως η σημερινή επιστήμη της Χημείας προέρχεται απ’ τους αρχαίους Έλληνες. Το “λεξικό της Σούδας” – και όχι του “Σουΐδα”, όπως το λένε – αναφέρει, ότι σύμφωνα με το διάταγμα του Διοκλητιανού στην Αλεξάνδρεια, και πιθανώς και σε άλλες πόλεις της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, κατακάηκαν
“ΤΑ ΠΕΡΙ ΧΥΜΕΙΑΣ ΚΑΙ ΧΡΥΣΟΥ ΤΟΙΣ ΠΑΛΑΙΟΙΣ ΑΥΤΩΝ ΓΕΓΡΑΜΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΡΟΣ ΜΗΚΕΤΙ ΠΛΟΥΤΕΙΝ ΑΙΓΥΠΤΙΟΙΣ ΕΤΙ ΤΟΙΑΥΤΗΣ ΠΕΡΙΓΙΓΝΕΣΘΑΙ ΤΕΧΝΗΣ, ΜΗΔΕ ΧΡΗΜΑΤΩΝ ΑΥΤΟΥΣ ΘΑΡΡΟΥΝΤΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΝ ΡΩΜΑΙΟΥΣ ΑΝΤΑΙΡΕΙΝ”
[= τα περί χημείας και χρυσού βιβλία που είχαν γράψει οι αρχαίοι, για να μην πλουτίζουν πια οι Αιγύπτιοι ασχολούμενοι με την τέχνη αυτή και με τα χρήματα να αποκτούν θάρρος, για να επαναστατούν εναντίον των ρωμαίων].
Οι χυμευτές, αυτοί οι πρακτικοί φιλόσοφοι, ήταν κατά κάποιο τρόπο η πειραματική πλευρά και ταυτόχρονα η εφαρμογή της επιστημονικής θεωρίας. Αν δεν υπήρχε ο Μπερτελώ, δεν θα ξέραμε τίποτε για την συμβολή των Ελλήνων στην Χημεία. Αυτό ακριβώς συμβαίνει με όλες τις επιστήμες.
ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ: Η Ύπαρξη Πυραμίδων στον
Ελληνικό χώρο είναι ένα θέμα που πρόσφατα έγινε ευρύτερα γνωστό και
υπάρχουν πολλά στοιχεία που είναι σχετικά άγνωστα στο ευρύτερο
κοινό.(Όπως το γεγονός ότι η πυραμίδα του Ελληνικού στο Άργος είναι
αρχαιότερη από τις Αιγυπτιακές. Ο Παυσανίας μάλιστα αναφέρει ότι είναι
ένα ταφικό μνημείο σε ανάμνηση της πρώτης μάχης στην οποία
χρησιμοποιήθηκαν ασπίδες. Οι Ελληνικές πυραμίδες είναι κατά κανόνα
μικρότερες από τις Αιγυπτιακές (εκτός από μερικές λαξευτές) και δυστυχώς
οι περισσότερες είναι σε πολύ κακή κατάσταση, μάρτυρες των όσων έχει
περάσει αυτός ο τόπος. Δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία για την χρήση τους ή
το τι εξυπηρετούσαν σαν κτίσματα αν χρησιμοποιήθησαν ως μνημεία (ταφικά ή
οτιδήποτε άλλο) ή ως παρατηρητήρια – φρυκτώρια (τηλεπικοινωνιακοί
πύργοι), όπως πιστεύουν μερικοί ερευνητές. Μόνο για την πυραμίδα του
Ελληνικού υπάρχουν αναφορές από τον Παυσανία για την πιθανή χρήση της.
Οι Ελληνικές πυραμίδες μέχρι τώρα δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς (εξαίρεση
αποτελούν οι πυραμίδες Ελληνικού και Λιγουρίου που μελετήθηκαν και
χρονολογήθηκαν μετά από προσωπικό ενδιαφέρον του Δρ Ι. Λυριτζή της
Ακαδημίας Αθηνών).
ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ 16 ΠΕΡΙΠΟΥ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ ΜΕ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗ ΤΗΝ ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ Η ΟΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑ 170 (ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ) ΕΤΗ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗ ΤΗΣ ΠΥΡΑΜΙΔΑΣ ΤΟΥ ΧΕΟΠΟΣ (ΜΕΓΑΛΗ ΠΥΡΑΜΙΔΑ). ΑΛΛΕΣ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΕΙΝΑΙ:
- ΛΙΓΟΥΡΙΟΥ ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ
- ΔΑΛΑΜΑΝΑΡΑΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ
- ΚΑΜΠΙΑΣ ΝΕΑ ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ
- ΣΙΚΥΩΝΑΣ ΑΡΓΟΣ
- ΒΙΓΛΑΦΙΩΝ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
- ΑΜΦΕΙΟΥ ΘΗΒΑΣ
- ΚΡΗΤΗΣ ΧΑΝΙΑ
- ΤΑΫΓΕΤΟΥ ΣΠΑΡΤΗ-ΒΡΑΧΟΠΥΡΑΜΙΔΑ
Από αυτές μόνο η πυραμίδες Ελληνικού και Χανίων είναι σε καλή κατάσταση ενώ για μερικές από αυτές έχουμε στοιχεία από σχέδια και αναφορές περιηγητών της αρχαιότητος (Ελληνικού) ή του περασμένου αιώνος (Ελληνικού, Λιγουρίου και άλλες).Μερικά από αυτά τα κτίσματα έχουν υποστεί μεγάλη καταστροφή (το υλικό τους χρησιμοποιήθηκε ώς οικοδομικό υλικό για άλλα κτίσματα τα τελευταία χρόνια).
ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΛΙΓΟΥΡΙΟΥ. Μετά την πρώτη ανεπαρκή ανασκαφή του 1901 και την σύντομη κλασσική επαναπροσέγγιση το 1937 από την Αμερικανική σχολή Αρχαιολογίας, κανένας Έλληνας ή αλλοδαπός αρχαιολόγος δεν επισκέφθηκε ερευνητικά τα μνημεία αυτά, αφού η επιστημονική κοινότητα δεχόταν την ηλικία που προσέφεραν οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι το 1938, δηλαδή το τέλος της κλασσικής με αρχές της ελληνιστικής εποχής. Η κατάσταση αυτή άλλαξε μετά από τις νεότερες έρευνες (ανασκαφές κλπ) και μετρήσεις με νεότερες και ακριβέστερες μεθόδους (π.Χ. η ανάπτυξη νέας πυρηνικής μεθόδου χρονολόγησης του πετρώματος της κατασκευής). Η κατάσταση των μνημείων το 1991 πριν ξεκινήσει η μελέτη τους φαίνεται στο απόσπασμα από το βιβλίο του Δρ Ι. Λυριτζή ‘‘Το μυστήριο των Ελληνικών Πυραμοειδών’’ «…το 1991 με την επίσκεψή μας στις δύο πυραμίδες διαπιστώσαμε την εγκατάλειψή τους στην δίνη των παραγόντων καταστροφής : βάτα, αιγοπρόβατα, θάμνοι, χρησιμοποίηση μεγαλίθων σε κτίρια και εκκλησίες της περιοχής, πεσμένοι μεγάλιθοι …. Παλαιότερα, οι δομικοί ογκόλιθοι των πυραμίδων χρησιμοποιούνταν σε ασβεστοκάμινα ! Έτσι θα πρέπει να εξαφανήσθησαν δύο άλλες πυραμίδες στη περιοχή του Άστρους Κυνουρίας και στη Σικυώνα Κορινθίας, που αναφέρονται από ξένους περιηγητές στις αρχές του περασμένου αιώνα και μία τρίτη στα Βιγλάφια της Νότιας Λακωνίας…» Η σημερινή κατάσταση της πυραμίδος του Ελληνικού είναι πολύ καλύτερη αφού μετά τα πρώτα ενθαρυντικά αποτελέσματα των μετρήσεων και ερευνών του Δρ Ι Λυριτζή, την φροντίδα του προέδρου της κοινότητος Ελληνικού και την μετέπειτα παρέμβαση της Νομάρχου Αργολίδος έγινε καθαρισμός του κτιρίου (εσωτερικά και εξωτερικά), περίφραξη και φωταγώγηση του.
ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ: βρίσκεται στο χωριό Ελληνικό της Αργολίδος. Οι διαστάσεις της είναι 14,7 x 12,58 x 8,62 x 8,61 μέτρα. Στις 9-2-1995 η Ακαδημία Αθηνών ανακοίνωσε τα αποτελέσματα των μετρήσεων που αφορούσαν την χρονολόγηση της πυραμίδας του Ελληνικού,βασισμένη στην μέθοδο της οπτικής θερμοφωταύγειας.Οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν στο εργαστήριο Πυρηνικής χρονολόγησης του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου και στο Εργαστήριο Αρχαιομετρίας του “ΕΚΕΦΕ-Δημόκριτος”. Η χρονολόγηση κατασκευής της πυραμίδας του Ελληνικού εντοπίσθηκε στο 2720 π.χ. .Τα αποτελέσματα αυτά αποδεικνύουν , οτι η πυραμίδα του Ελληνικού προηγείται κατά 100 (τουλάχιστον) έτη της πρώτης Αιγυπτιακής πυραμίδας του Ζοζέρ (2620 π.χ.) και είναι κατά 170 (τουλάχιστον)έτη αρχαιότερη της πυραμίδας του Χέοπος (2550 π.χ.). Μολονότι τα πυραμοειδή οικοδομήματα της Αργολίδας παρουσιάζουν από την φύση τους μεγάλο ενδιαφέρον, οι βιβλιογραφικές αναφορές σε αυτά είναι πολύ περιορισμένες . Ο Παυσανίας (2ος μ.Χ. αιώνας) στην Περιήγησή του (“Κορινθιακά” 2, 25, 7) θεωρεί την Πυραμίδα του Ελληνικού ως πολυάνδριο δηλαδή ως ομαδικό τάφο κατοίκων του Άργους.
Συγκεκριμένα για την πυραμίδα του Ελληνικού αναφέρει :
“ΕΡΧΟΜΕΝΟΙΣ ΔΕ ΕΞ’ ΑΡΓΟΥΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΠΙΔΑΥΡΙΑΝ ΕΣΤΙΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑ ΕΝ ΔΕΞΙΑ ΠΥΡΑΜΙΔΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΕΙΚΑΣΜΕΝΟΝ, ΕΧΕΙ ΔΕ ΑΣΠΙΔΑΣ ΣΧΗΜΑ ΑΡΓΟΛΙΚΑΣ ΕΠΕΙΡΓΑΣΜΕΝΑΣ” και συνεχίζει : “ΕΝΤΑΥΘΑ ΠΡΟΙΤΩ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΠΡΟΣ ΑΚΡΙΣΙΟΝ ΜΑΧΗ ΓΙΝΕΤΑΙ, ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ ΜΕΝ ΙΣΩ ΤΩ ΑΓΩΝΙ ΣΥΜΒΗΝΑΙ ΚΑΙ ΦΑΣΙ ΚΑΙ ΑΠΑΥΤΟΥ ΔΙΑΛΛΑΓΑΣ ΥΣΤΕΡΟΝ, ΩΣ ΟΥΔΕΤΕΡΟΙ ΒΕΒΑΙΩΣ ΚΡΑΤΕΙΝ ΕΔΥΝΑΝΤΟ ΣΥΜΒΑΛΕΙΝ ΔΕ ΣΦΑΣ ΛΕΓΟΥΣΙΝ ΑΣΠΙΣΙ ΠΡΩΤΟΝ ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΑΥΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑ ΩΠΛΙΣΜΕΝΟΥΣ . ΤΟΙΣ ΔΕ ΠΕΣΟΥΣΙΝ ΑΦΕΚΑΤΕΡΩΝ (ΠΟΛΙΤΑΙ ΓΑΡ ΚΑΙ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΗΣΑΝ) ΕΠΟΙΗΘΗ ΜΝΗΜΑ ΕΝ ΚΟΙΝΩ”.
“Δεξιά καθώς κανείς πηγαίνει από το Αργος προς την Επιδαυρία υπάρχει οικοδόμημα που μοιάζει πολύ με πυραμίδα και έχει απεικονισμένες ανάγλυφες ασπίδες του σχήματος των αργολικών ασπίδων. Αυτού είχε πολεμήσει ο Προίτος εναντίον του Ακρισίου για την βασιλεία, και λένε πως ο αγώνας έληξε ισόπαλος και γι’ αυτό αργότερα συμφιλιώθηκαν, αφού ούτε ο ένας ούτε ο άλλος μπόρεσε να πετύχει αποφασιστική νίκη. Λένε πως τότε πρώτη φορά συγκρούστηκαν οπλισμένοι με ασπίδες και οι ίδιοι και το στράτευμά τους. Για όσους εκατέρωθεν έπεσαν, επειδή ήταν συμπολίτες και συγγενείς. έγινε σ’ αυτό το μέρος κοινός τάφος.”
Αξίζει να σημειωθεί η αναφορά του Παυσανία ότι η συγκεκριμένη μάχη ήταν η πρώτη που χρησιμοποιήθηκαν ασπίδες, αναφορά που δείχνει την παλαιότητα του συγκεκριμένου οικοδομήματος.
ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΟΥ ΛΙΓΟΥΡΙΟΥ. Η πυραμίδα αυτή βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Αραχναίο (από Άργος προς Επίδαυρο) με διαστάσεις 14×12 μέτρα περίπου.Έχει χρονολογηθεί (με την μέθοδο της θερμοφωταύγειας) στο 2100 π.Χ. Ο Παυσανίας δεν αναφέρει τίποτα για το κτίσμα και η πρώτη αναφορά που έχουμε, είναι από την “Γαλλική Επιστημονική Αποστολή στον Μοριά”. Οι πρώτες ανασκαφές διενεργήθηκαν στις 9 – 18 Δεκεμβρίου του 1936 και στις 1 – 9 Αυγούστου του 1937 υπό την διεύθυνση του Αμερικανού αρχαιολόγου Ρ. Σκράντον. Οι διαστάσεις της πυραμίδας του Λιγουριού δείχνουν καθαρά την ομοιότητα σε τύπο και πιθανώς σε χρήση, με την πυραμίδα του Ελληνικού. Η πυραμίδα σήμερα είναι σχεδόν ισοπεδωμένη. Οι υπόλοιπες πέτρες της οικοδομής (ψαμμίτης λίθος) χρησιμοποιήθηκαν στο χωριό Λιγουριό για χτίσιμο άλλων άλλων κατασκευών ενώ μερικές είναι εντοιχισμένες στην παρακείμενη Βυζαντινή εκλησία της Αγίας Μαρίνας.
Ανάμεσα στα ευρήματα της ανασκαφής της Αμερικανικής σχολής Αρχαιολογίας το 1937, περιλαμβάνεται κι ένας λίθινος πέλεκυς της νεολιθικής εποχής (ηλικίας πριν το 3000 π.Χ.), ενώ ο Λ. Λορντ (L. Lord – διευθυντής της Αμερικανικής αποστολής) χρονολογεί την πυραμίδα στον 4ο π.Χ. αιώνα, άποψη που ενστερνίζονται ακόμα και σήμερα οι αρμόδιοι φορείς και το Υπουργείο Πολιτισμού σε σχετική σελίδα του στο δίκτυο (βλ. Πυραμίδα Ελληνικού). Ο Ρ. Σκράντον (R. Scranton – διευθυντής άλλης Αμερικανικής αποστολής), που μελέτησε τα κεραμικά, υποστηρίζει ότι ο νεολιθικός πέλεκυς “απλά, μπορεί να μεταφέρθηκε από κάπου μακριά σαν κάτι αξιοπερίεργο”. Αλλά το πως μπορεί να διατηρήθηκε ο νεολιθικός πέλεκυς “κάπου μακριά” για 2.500 τουλάχιστον χρόνια, να μεταφέρθηκε ως “κάτι αξιοπερίεργο” τον 4ο π.Χ. αιώνα στην πυραμίδα του Λιγουριού και να διατηρήθηκε στη νέα του θέση για άλλα 2.300 χρόνια, είναι ένα εύλογο ερώτημα που δύσκολα μπορεί να απαντηθεί.
ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΣΤΟΝ Ν. ΧΑΝΙΩΝ. (στην πραγματικότητα είναι κώνος) Είναι ένας λαξευμένος βράχος και ένα μνημείο μοναδικό στο είδος του μιας και δεν υπάρχει καμία αναφορά για παρόμοιο κτίσμα-κατασκεύασμα. Επίσημες μελέτες, έρευνες ή ανασκαφές δεν έχουν γίνει μέχρι στιγμής – ακόμη και το ίδιο το μνημείο είναι άγνωστο στον κόσμο, και ως εκ τούτου δεν μπορούμε να γνωρίζουμε την χρήση που είχε στην αρχαιότητα ή την ηλικία του. Βρίσκεται σε υψόμετρο 290 μέτρων από την επιφάνεια της θαλάσσης στα Νότια του νομού Χανίων. Μέσα στον κώνο έχει λαξευτεί ένα δωμάτιο με διαστάσεις 2,20μ. x 2,10μ. και ύψος 1,40μ περίπου, στο οποίο μπαίνει κανείς από την είσοδο που είναι στα Δυτικά (στις 253° περίπου) διαστάσεων 1,2μ x 0,7μ. Η περιφέρεια του κώνου είναι περίπου 16 μέτρα και το ύψος του από την κορυφή μέχρι το δάπεδο του θαλάμου είναι περίπου 4,6 μέτρα. Η περιφέρεια της βάσης του είναι περίπου 29 μέτρα.
ΚΛΙΜΑΚΩΤΗ ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΘΗΒΑΣ-ΑΜΦΕΙΟΝ. (3η χιλιετία π.Χ.) Από τα πιο εντυπωσιακά δείγματα πυραμίδων στην Ελλάδα αποτελεί η κλιμακωτή (τύπου μασταμπά) πυραμίδα του Αμφείου των Θηβών, την οποία ανακάλυψε και ερεύνησε ο αρχαιολόγος Θεόδωρος Σπυρόπουλος, τότε επιμελητής αρχαιοτήτων. Η ανασκαφή του μνημείου πραγματοποιήθηκε στη διάρκεια των ετών 1971-73, ενώ η έκδοση των πορισμάτων της ανασκαφής και της ανάλυσης των στοιχείων που προέκυψαν ολοκληρώθηκε το 1981, όταν κυκλοφόρησε ο τόμος ΑΜΦΕΙΟΝ : έρευνα και μελέτη του Μνημείου του Αμφείου Θηβών γραμμένο από τον Θ.Γ. Σπυρόπουλο. Ο τύμβος του Αμφείου βρίσκεται στο τέλος της περιοχής της Καδμείας Ακροπόλεως της αρχαίας Θήβας, πίσω ακριβώς από το σημερινό αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών. Η βαθμιδωτή Πυραμίδα αποτελείται από τρία επίπεδα. Δυστυχώς, σύγχρονες επεμβάσεις (διάνοιξη παλαιάς εθνικής οδού Αθηνών Λαμίας, ανέγερση σταθμού της ΔΕΗ και δημιουργία παιδικού σταθμού) έχουν αλλοιώσει τον λόφο, ο οποίος μόνο από κάποιο συγκεκριμένο σημείο αποκαλύπτει την βαθμιδωτή διάταξη της πυραμοειδούς κατασκευής του.
Επί της κορυφής της βαθμιδωτής πυραμίδος βρέθηκε πλιθόκτιστος Τύμβος με τον τάφο, που αποδίδεται στους αδελφούς Αμφείωνα και Ζήθωνα, συνιδρυτές με τον Κάδμο της Θήβας, καθώς και αρκετά μικρά μεταλικά ευρήματα «αιγυπτιακής τεχνοτροπίας» κατά τον Θ. Σπυρόπουλο.Ο κιβωτιόσχημος (2.20 x 1.15 μέτρα) τάφος απότελείτο από μεγάλες λαξευμένες ασβεστολιθικές πλάκες. Επικυρώνεται έτσι η παράδοση από τον Παυσανία για το ΕΝ ΚΟΙΝΩ ΜΝΗΜΑ των αδελφών. Οι ανασκαφές εκτός από τον τάφο των Ζήθου και Αμφείωνος, έφεραν στο φως και άλλα σημαντικά στοιχεία : λείψανα οστών, χρυσά κοσμήματα και κάτω από τον τάφο σύστημα στοών και συράγγων.Η χρονολογία του τύμβου και της επ’ αυτού επίχωσης δίνεται από κεραμεικά ευρήματα που περιλαμβάνουν πλήθος κεραμεικών οστράκων και σκεύη των πρωτοελαδικών ΙΙ χρόνων. Ο ίδιος ανασκαφέας αποδίδει στην ίδια εποχή και την κατασκευή των υδραυλικών έργων αποξήρανσης της λίμνης της Κωπαϊδος. Έργα και τα δύο των Μινύων με κέντρο τους τον Βοιωτικό Ορχομενό κατά την περίοδο 2.800 π.Χ. με 2.500 π.Χ.
ΒΡΑΧΟΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΟΥ ΤΑΫΓΕΤΟΥ. Οι Βραχοπυραμίδες γενικά έχουν δημιουργήσει ένα μεγάλο θέμα συζητήσεων για το αν είναι τεχνητά ή φυσικά κατασκευάσματα. ‘Έτσι και με αυτήν του Ταϋγέτου. Υπάρχει μία μεγάλη μερίδα ερευνητών που υποστηρίζουν ότι η κορυφή προφήτης Ηλίας του Ταϋγέτου λαξεύτηκε, προκειμένου να αποκτήσει πυραμιδοειδή σχήμα, ενώ υπάρχουν και άλλοι που υποστηρίζουν ότι η πυραμίδα είναι φυσική και δεν κατασκευάστηκε από ανθρώπινο χέρι. Όμως γεγονός είναι ότι όσοι επισκέπτονται την βραχοπυραμίδα παραξενεύονται από την απότομη αλλαγή του τοπίου στο σημείο που είναι η βάση της (στο σημείο που αρχίζει η βραχοπυραμίδα το βουνό γίνεται σχετικά λείο και ομαλό ενώ πιο πριν δεν είναι, την διαφοροποίηση του τοπίου στο σημείο που ξεχωρίζει η “πυραμίδα” από την “βάση” της),καθώς και την περίεργη σκιά της στην ανατολή και δύση του ήλιου.
Πηγές
α) Το μυστήριο των Ελληνικών Πυραμοειδών (Δρ. Ι. Λυριτζής)
β) Πυραμίδες στην Ελλάδα (Γ. Λάζος)
ΤΑΛΩΣ: Ήταν τότε που οι θεοί ζευγάρωναν με τις κόρες των ανθρώπων και οι γενιές των ημιθέων βασίλευαν στη γη. Ήταν τότε που το σφυρί του Ηφαίστου χάλκευε τους τρομερούς κεραυνούς του πατέρα των θεών, του Δία, πάνω στο αμόνι του σιδηρουργείου του. Κάποτε το αίμα του προκατόχου και πατέρα του Δία, του Κρόνου, είχε στάξει στα νερά της Κύπρου μετά από τον ακρωτηριασμό του από το γιο του, και από τις σταγόνες αυτές γεννήθηκε η Αφροδίτη, αδερφή και σύζυγος του Ηφαίστου. Αυτό το αίμα των θεών, τον ιχώρ, έβαλε ο Ήφαιστος στη φλέβα του γιγάντιου μεταλλικού άνδρα που έφτιαξε στο εργαστήριο του, για να του δώσει ζωή. Ο Τάλως, το ανθρωπόμορφο αυτόματο, δεν ήταν το πρώτο κατασκεύασμα του Ηφαίστου. Ο Όμηρος μας λεει πως είχε φτιάξει χρυσές υπηρέτριες, που μπορούσαν να κινούνται, να μιλούν και να σκέφτονται σαν ανθρώπινα πλάσματα: “…υπό δ΄ αμφίπολοι ρώοντο άνακτι χρύσειαι, ζωήσι νεήνισσιν εϊκυίαι της εν μεν νοός εστί μετά φρεσίν, εν δε και αυδή και σθένος…….”
Δικά του κατασκευάσματα ήταν και οι τα τρίποδα τραπέζια που βρίσκονταν ολόγυρα στο εργαστήριο του και πηγαινοέρχονταν στις μαζώξεις των θεών για να μεταφέρουν τα φαγητά και τα ποτά.
Σκοπός της κατασκευής του Τάλου ήταν ο εφοδιασμός του Μίνωα, ετεροθαλή αδελφού του Ήφαιστου, με ένα γιγάντιο ανθρωπόμορφο άρμα μάχης που τριγυρνώντας την Κρήτη τρεις φορές την ημέρα θα εξόντωνε τα εχθρικά πλοία και τους εισβολείς, τσακίζοντας τους με τα μεταλλικά του άκρα ή ψήνοντάς τους ζωντανούς. Κατά μία άλλη εκδοχή, κατασκευαστής του Τάλου ήταν ο Δαίδαλος, όπου εξορισμένος στην Κρήτη από τον Άρειο πάγο λόγο του φόνου του ανιψιού του Τάλου ή Κάλου, τον κατασκεύασε για τον Μίνωα και τον ονόμασε έτσι από τύψεις. ( Ο Τάλως ή Κάλως είναι ο εφευρέτης του πριονιού, του κεραμικού τροχού και του διαβήτη). Ο Δαίδαλος επίσης κατασκεύασε τον Λαβύρινθο (ΛΑ-ΒΡΙΛ-ΝΘΟΣ), ένα ομοίωμα αγελάδας για την Πασιφάη, γυναίκα του Μίνωα, μικρές ξύλινες κούκλες με αυτόματη κίνηση και μεταλλικά κινούμενα αγάλματα σε ανθρώπινο μέγεθος που φύλαγαν τον Λαβύρινθο (“κινούνταν με υδράργυρο”). Δικές του εφευρέσεις είναι επίσης η σφήνα, ο πέλεκυς και ο γνώμονας. Για το μέγεθος του Τάλου ο Απολλόδωρος γράφει: “…Ούτως ο Τάλως τρις εκάστης ημέρας την νήσον περιτροχάζων ετήρει….”, ο Απολλώνιος ο Ρόδιος: “…..τρις περί χαλκείοις Κρήτην ποσί δινεύοντα……”.
Η Κρήτη έχει γραμμικό μήκος 254 χιλιόμετρα και περίμετρο 980 χιλιόμετρα. Συνεπώς ο Τάλως στην διάρκεια της ημέρας (12 ώρες ) έκανε 980 Χ 3=2940 χιλιόμετρα μέσα σε 12 ώρες, δηλαδή είχε μέση ωριαία ταχύτητα 245 χλμ/ώρα! Ο Απολλόδωρος, ο Απολλώνιος ο Ρόδιος και ο Λουκιανός αναφέρουν ότι ο Τάλως ήταν καμωμένος από χαλκό. Πιθανόν ήταν από μπρούτζο (κράμα χαλκού-κασσίτερου) καθώς ο σκέτος χαλκός είναι αρκετά μαλακός. Στοιχεία γι αυτό έχουμε και λόγω του χρώματος του Τάλου που εικονίζετε σε αγγεία ως χρυσοπράσινος, που είναι το χρώμα του μπρούτζου, ενώ ο Απολλώνιος λεει: “…και ήταν φτιαγμένος από το είδος εκείνο του χαλκού και ήταν όλος χάλκινος…..” “ ...και κάτω (από του ποδιού) τον τένοντα και στου αστράγαλου τη μεριά, είχε μια φλέβα με αίμα, που φτενή πέτσα την σκέπαζε, αυτή που χώρισμα ήταν της ζωής και του θανάτου….” Ο Απολλόδωρος λεει: “…είχε μια φλέβα μονάχα από τον αυχένα ως τους αστραγάλους. Στο τέρμα δε, τη φλέβα αυτή καρφί χάλκινο την διαπερνούσε…..”,και ο Ζηνόβιος: “….είχε μια φλέβα αυτός που άρχιζε από τον αυχένα, και στους αστραγάλους έφτανε ως κάτω. Και στο δέρμα πάνω που τη φλέβα σκέπαζε, χάλκινο καρφί ήταν περασμένο…..”. Τι περιείχε αυτή η φλέβα; Απολλόδωρος: “…χύθηκε έξω όλος ο ιχώρ και αυτός πέθανε…”, Απολλώνιος ο Ρόδιος: “…και από μέσα κύλησε ο ιχώρ, όμοιος με αναλυτό μολύβι…”.
Όμως σαν λιωμένο μολύβι κυλά ο υδράργυρος. Ο υδράργυρος εξαιτίας του ότι είναι (ως μέταλλο) ρευστός και παραλληλίζετε στην ελεύθερη επιφάνειά του με το οριζόντιο επίπεδο, είναι εξαιρετικά χρήσιμος στην κατασκευή οργάνων προσανατολισμού (πυξίδες, γυροσκόπια), δηλαδή συστημάτων αυτόματης ισορροπίας. Στον άνθρωπο, αισθητήριο όργανο της αντίληψης της θέσης ή της στάσης του σώματος είναι η αιθουσαία μοίρα, η κεντρική μοίρα του εσωτερικού αυτιού. Είναι τυχαίο ότι η φλέβα του Τάλου (η ελεύθερη επιφάνεια του υδραργύρου) ξεκινά όπως και η αιθουσαία μοίρα από το ίδιο σημείο πλάγια από τον αυχένα; Αν ο ιχώρ είναι το περιεχόμενο μιας φλέβας (στήλης) που άρχιζε από τον αυχένα του Τάλου και έφτανε στον αστράγαλό του, τότε, κάτω από τον τένοντα του ποδιού και παράλληλα με την φλέβα υπήρχε και μία δεύτερη φλέβα που είχε μέσα της το “αίμα” και κατάληγε και αυτή στο χάλκινο καρφί (=διπλή βαλβίδα πλήρωσης και κένωσης), τότε ποια η πιθανή σύνθεση αυτού του αίματος;
Στα ιατρικά λεξικά η λέξη ιχώρ αναφέρεται ως ένα δύσοσμο και υποπράσινο υγρό που παράγεται κατά την νέκρωση και αποσύνθεση των ιστών. Οι ιδιότητές του θυμίζουν τα γαστρικά υγρά που περιέχουν υδροχλωρικό οξύ. Όμως για την κίνηση ενός γίγαντα ύψους 30 μέτρων με ταχύτητα 245 χλμ/ώρα απαιτείται κάποιο άλλο πιο ισχυρό οξύ για την κατασκευή συσσωρευτών. Την ιδιότητα των δύσοσμων ατμών έχουν οι ατμοί του θειικού οξέως ( H²SO4). Το οξύ αυτό χρησιμοποιείται στην κατασκευή συσσωρευτών. Η τοποθέτηση ενός συσσωρευτή στήλης που αρχίζει από τον αυχένα και καταλήγει στον αστράγαλο είναι εργονομικά σωστή.
Ο Όμηρος στην Ιλιάδα γράφει για τις χρυσές θεραπαινίδες του Ηφαίστου: “….της εν μεν νοός εστί μετά φρεσί, εν δε και αυδή….” (που είχαν λογική και κρίση και ομιλία). Για την κίνηση ενός τέτοιου κατασκευάσματος απαιτείται η όρθια στάση και η κρίση. Δηλαδή η δημιουργία υπολογιστικών συστημάτων με κρίση, ικανών να διαχειρίζονται τα διάφορα υποσυστήματα του αυτόματου και να τον θέτουν σε κίνηση. Παρόλη την εξέλιξη της σύγχρονης ρομποτικής, και ενώ έχουν κατασκευαστεί σε τέλειο βαθμό τα επιμέρους όργανα, δεν είναι δυνατή ακόμα η όρθια στάση και το βάδισμα ενός σύγχρονου ρομπότ, διότι οι υπολογιστές που τα χειρίζονται δεν έχουν κρίση (ευφυΐα). Ο Απολλόδωρος μας αναφέρει πως κάποιοι χαρακτήριζαν τον Τάλω ως ταύρο διότι είχε ‘κέρατα’. Ίσως αυτά να ήταν κεραίες εκπομπής και λήψης οδηγιών από τον Μίνωα. (κεραία-κέρας..)
Ο Τάλως εκτελούσε και χρέη δικαστή περιφερόμενος σε πόλεις και χωριά, φέροντας μαζί του τους νόμους του Μίνωα γραμμένους σε χάλκινες πλάκες. Ήταν πρωτίστως μια πανίσχυρη μηχανή αποτροπής βίας, που μετατρέπονταν σε πολεμική μηχανή όταν αυτό ήταν αναπόφευκτο. Οι Κρήτες σαν λαός ήταν πολύ ειρηνικός. Πουθενά σε όλη την Κρήτη δεν υπάρχει αναπαράσταση πολεμικών μαχών σε αγγεία και τοιχογραφίες. Η παρουσία του γίγαντα Τάλου απέτρεπε τους ναυτικούς να αποβιβαστούν στην Κρήτη. Ο Ορφέας στα αργοναυτικά μας λεει: “….όσες στην Κρήτη έπαθαν συμφορές κι υπέφεραν, το χάλκινο γίγαντα τηρώντας…..”, αναφέρεται βέβαια στον εκ θαύματος γλύτωμα της ‘αργούς’ από τους λίθους του Τάλου. Τα ξένα καράβια δεν διανοούνταν να πλησιάσουν περισσότερο τα κρητικά παράλια από όσο ήταν το βεληνεκές των λίθων που σφεντόνιζε ο Τάλως εναντίων τους. Αν κάνουμε ένα μικρό παραλληλισμό με τη σφυροβολία τότε θα πρέπει ο Τάλως να πετούσε βράχους 126 κιλών από ύψος 33,70 μέτρων! Σε κάποιες αναπαραστάσεις ο τάλως φαίνετε να πετάει άλλοτε λίθους και άλλοτε ήλιους και άστρα….
Τον Τάλω φαίνεται πως τραβούσε και η φωτιά…Ο Σιμωνίδης μας λεει: “έπεφτε στη φωτιά, έκαιγε τους εχθρούς, γελώντας με σαρδόνιο γέλιο…..μες τη φωτιά πηδούσε έτσι που ήταν χάλκινος, πάνω στο στήθος του τους τσάκιζε, ενώ έχασκαν με στόμα ανοιχτό από απορία”. Ο Χρήστος Λάζος υποστηρίζει πως ο Τάλως διέθετε αυτοθέρμανση. Οι Κρητικοί για να τους αναγνωρίσει ο Τάλως και να μην τους περάσει για εισβολείς έκαναν μια χειρονομία προς αυτόν. Ύψωναν το χέρι τους με ανοιχτό το μικρό δάκτυλο και τον δείκτη σχηματίζοντας το κερασφόρο χέρι.
Το Τέλος του Τάλου ήρθε με την αποβίβαση των Αργοναυτών στην Κρήτη. Απολλώνιος ο Ρόδιος: “…ο Τάλως ο χαλκόφτιαχτος, πάνω από βράχο ατράνταχτο σφεντόνιζε λιθάρια, όταν εκείνοι σίμωναν στου Δίκταιου τον όρμο, να τους εμποδίσει στη στεριά να δέσουν παλαμάρια….”. Απολλόδωρος: “….λεν κάποιοι πως ο Ποίας αυτός είχε τοξέψει απάνω στον αστράγαλο και έτσι είχε πεθάνει…”. Στόχος του Ποίαντα ήταν το χάλκινο καρφί που υπήρχε στον αστράγαλο και συγκρατούσε τον ιχώρ, το κλειδί δηλαδή της ζωής του Τάλου. Πάντως είναι απίθανο ένα απλό βέλος να μπορέσει να διαπεράσει την θωράκιση του Τάλου και να τον συντρίψει. Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος μας λεει σχετικά: “….καθώς βαριά λιθάρια μας σφεντόνιζε εμποδίζοντας μας το ακρωτήριο να σιμώσουμε, σε βράχο μυτερό χτύπησε ο αστράγαλός του”.
Η Μήδεια στάθηκε πάνω στο κατάστρωμα της Αργούς “…και συγκεντρώνοντας μες το μυαλό της τις δυνάμεις του κακού, με μάτια εχθρικά του χάλκινου του Τάλου των ματιών μαγνήτισε τις κόγχες και απάνω στην κορύφωση της καταστροφικής της έκστασης, απόλυσε εναντίον του από μέσα τις καταστροφικές σκεπτομορφές, άγρια τρίζοντας τα δόντια μες το παραλήρημα της….”. Κατόπιν ο Τάλως φαίνεται να τρελαίνεται και άρχισε να τρέχει στα βράχια. Ο αστράγαλος του χτύπησε σε κάποιο μυτερό λιθάρι και ο ιχώρ χύθηκε όλος σαν λιωμένο μολύβι. Χωρίς ενέργεια και ισορροπία γκρεμοτσακίστηκε στα βράχια. Το Αιγαίο σκέπασε και αυτόν όπως και τόσους άλλους μύθους…..
Όμηρος και αναφορά στο DNA: Στη ραψωδία κ´ της «Οδύσσειας», όπου περιγράφεται η περιπέτεια του Οδυσσέα και η μεταμόρφωση των συντρόφων του σε χοίρους στο νησί της Κίρκης, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις, ότι ο Όμηρος μεταφέρει πληροφορίες, από τις οποίες προκύπτει, ότι υπήρχε γνώση της γενετικής από πανάρχαιες ακόμα εποχές. Συγκεκριμένα:
• Το όνομα Κίρκη δεν είναι κάποιο τυχαίο, αλλά τα γράμματα που το αποτελούν συναντώνται και στη λέξη Κηρύκειο (*1).
• Το όνομα του γιού της Κίρκης και του Οδυσσέα είναι Τηλέγονος [τήλε (= από μακρυά) και γόνος].
• Όταν ο Όμηρος περιγράφει κάποιο πρόσωπο, συνήθως εκτός από το όνομα χρησιμοποιεί κι ένα η περισσότερα επίθετα, που το προσδιορίζουν καλύτερα. Τα επίθετα που χρησιμοποιεί για την Κίρκη είναι: πολυφάρμακος (κ 276), πότνια (σεβαστή: κ 549), καλλιπλοκάμοιος (κ 220) και εϋπλόκαμος (κ 136 και λ 8). Το πολυφάρμακος και το πότνια μπορούν εύκολα να εξηγηθούν, γιατί, όπως αναφέρει ο ποιητής, ήταν θεά (αδελφή του Αιήτη, κόρη του Ήλιου και της κόρης του Ωκεανού Περσηίδας ή κατ' άλλους της Εκάτης). Για να επιμένει όμως ο Όμηρος, που πάντα ακριβολογεί, σε τρία σημεία μάλιστα στην περιγραφή, ότι η Κίρκη είχε καλούς πλοκάμους, πρέπει να είναι πολύ σημαντικό, κι ασφαλώς δεν πρέπει να αναφέρεται στην κόμμωσή της.
• Το αντίδοτο στον Οδυσσέα δεν το έδωσε η θεά Αθηνά, που πάντα τον προστάτευε, αλλά ο -κάτοχος του κηρυκείου- Ερμής.
• Η Κίρκη είχε τέσσερις θεραπαινίδες («αμφιπόλους»: κ 348-349), όσες και οι βάσεις του DNA. (*2)
• Ο αριθμός των τεσσάρων θεραπαινίδων θα μπορούσε να θεωρηθεί τυχαίος, αλλά ο Όμηρος μας δίνει έντεχνα κι άλλον έναν εκπληκτικό αριθμό, ο οποίος δεν φαίνεται να είναι τυχαίος. Όταν οι σύντροφοι του Οδυσσέα πήγαν στο ανάκτορο της Κίρκης, χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Στην μία αρχηγός ήταν ο Ευρύλοχος και στην άλλη ο Οδυσσέας. Μαζί του ο κάθε αρχηγός πήρε 22 άνδρες (κ 203-209). Ο Όμηρος μας περιγράφει λοιπόν δύο ομάδες των 22, κι αν προσθέσουμε και τους αρχηγούς, προκύπτουν δύο ομάδες των 23. Σας θυμίζει τίποτε αυτός ο αριθμός; Είναι ο αριθμός των χρωμοσωμάτων στον πυρήνα των ανθρωπίνων κυττάρων!
Αυτός είναι ο τρόπος, με τον οποίο έχουν διασωθεί πληροφορίες πανάρχαιας επιστημονικής γνώσης δια μέσου των χιλιετιών με την βοήθεια της Μυθολογίας. Ασφαλώς δεν ήταν δυνατόν σε κανέναν άνθρωπο τόσα χρόνια να σκεφθεί, γιατί επισημαίνει ο Όμηρος τον αριθμό των 2 × 23. Μόνο τώρα μετά την αποκωδικοποίηση του DNA, και με σοβαρή κι επισταμένη μελέτη των κειμένων μπορούν να εξαχθούν τέτοια συμπεράσματα.
ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ 16 ΠΕΡΙΠΟΥ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ ΜΕ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗ ΤΗΝ ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ Η ΟΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑ 170 (ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ) ΕΤΗ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗ ΤΗΣ ΠΥΡΑΜΙΔΑΣ ΤΟΥ ΧΕΟΠΟΣ (ΜΕΓΑΛΗ ΠΥΡΑΜΙΔΑ). ΑΛΛΕΣ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΕΙΝΑΙ:
- ΛΙΓΟΥΡΙΟΥ ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ
- ΔΑΛΑΜΑΝΑΡΑΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ
- ΚΑΜΠΙΑΣ ΝΕΑ ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ
- ΣΙΚΥΩΝΑΣ ΑΡΓΟΣ
- ΒΙΓΛΑΦΙΩΝ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
- ΑΜΦΕΙΟΥ ΘΗΒΑΣ
- ΚΡΗΤΗΣ ΧΑΝΙΑ
- ΤΑΫΓΕΤΟΥ ΣΠΑΡΤΗ-ΒΡΑΧΟΠΥΡΑΜΙΔΑ
Από αυτές μόνο η πυραμίδες Ελληνικού και Χανίων είναι σε καλή κατάσταση ενώ για μερικές από αυτές έχουμε στοιχεία από σχέδια και αναφορές περιηγητών της αρχαιότητος (Ελληνικού) ή του περασμένου αιώνος (Ελληνικού, Λιγουρίου και άλλες).Μερικά από αυτά τα κτίσματα έχουν υποστεί μεγάλη καταστροφή (το υλικό τους χρησιμοποιήθηκε ώς οικοδομικό υλικό για άλλα κτίσματα τα τελευταία χρόνια).
ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΛΙΓΟΥΡΙΟΥ. Μετά την πρώτη ανεπαρκή ανασκαφή του 1901 και την σύντομη κλασσική επαναπροσέγγιση το 1937 από την Αμερικανική σχολή Αρχαιολογίας, κανένας Έλληνας ή αλλοδαπός αρχαιολόγος δεν επισκέφθηκε ερευνητικά τα μνημεία αυτά, αφού η επιστημονική κοινότητα δεχόταν την ηλικία που προσέφεραν οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι το 1938, δηλαδή το τέλος της κλασσικής με αρχές της ελληνιστικής εποχής. Η κατάσταση αυτή άλλαξε μετά από τις νεότερες έρευνες (ανασκαφές κλπ) και μετρήσεις με νεότερες και ακριβέστερες μεθόδους (π.Χ. η ανάπτυξη νέας πυρηνικής μεθόδου χρονολόγησης του πετρώματος της κατασκευής). Η κατάσταση των μνημείων το 1991 πριν ξεκινήσει η μελέτη τους φαίνεται στο απόσπασμα από το βιβλίο του Δρ Ι. Λυριτζή ‘‘Το μυστήριο των Ελληνικών Πυραμοειδών’’ «…το 1991 με την επίσκεψή μας στις δύο πυραμίδες διαπιστώσαμε την εγκατάλειψή τους στην δίνη των παραγόντων καταστροφής : βάτα, αιγοπρόβατα, θάμνοι, χρησιμοποίηση μεγαλίθων σε κτίρια και εκκλησίες της περιοχής, πεσμένοι μεγάλιθοι …. Παλαιότερα, οι δομικοί ογκόλιθοι των πυραμίδων χρησιμοποιούνταν σε ασβεστοκάμινα ! Έτσι θα πρέπει να εξαφανήσθησαν δύο άλλες πυραμίδες στη περιοχή του Άστρους Κυνουρίας και στη Σικυώνα Κορινθίας, που αναφέρονται από ξένους περιηγητές στις αρχές του περασμένου αιώνα και μία τρίτη στα Βιγλάφια της Νότιας Λακωνίας…» Η σημερινή κατάσταση της πυραμίδος του Ελληνικού είναι πολύ καλύτερη αφού μετά τα πρώτα ενθαρυντικά αποτελέσματα των μετρήσεων και ερευνών του Δρ Ι Λυριτζή, την φροντίδα του προέδρου της κοινότητος Ελληνικού και την μετέπειτα παρέμβαση της Νομάρχου Αργολίδος έγινε καθαρισμός του κτιρίου (εσωτερικά και εξωτερικά), περίφραξη και φωταγώγηση του.
ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ: βρίσκεται στο χωριό Ελληνικό της Αργολίδος. Οι διαστάσεις της είναι 14,7 x 12,58 x 8,62 x 8,61 μέτρα. Στις 9-2-1995 η Ακαδημία Αθηνών ανακοίνωσε τα αποτελέσματα των μετρήσεων που αφορούσαν την χρονολόγηση της πυραμίδας του Ελληνικού,βασισμένη στην μέθοδο της οπτικής θερμοφωταύγειας.Οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν στο εργαστήριο Πυρηνικής χρονολόγησης του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου και στο Εργαστήριο Αρχαιομετρίας του “ΕΚΕΦΕ-Δημόκριτος”. Η χρονολόγηση κατασκευής της πυραμίδας του Ελληνικού εντοπίσθηκε στο 2720 π.χ. .Τα αποτελέσματα αυτά αποδεικνύουν , οτι η πυραμίδα του Ελληνικού προηγείται κατά 100 (τουλάχιστον) έτη της πρώτης Αιγυπτιακής πυραμίδας του Ζοζέρ (2620 π.χ.) και είναι κατά 170 (τουλάχιστον)έτη αρχαιότερη της πυραμίδας του Χέοπος (2550 π.χ.). Μολονότι τα πυραμοειδή οικοδομήματα της Αργολίδας παρουσιάζουν από την φύση τους μεγάλο ενδιαφέρον, οι βιβλιογραφικές αναφορές σε αυτά είναι πολύ περιορισμένες . Ο Παυσανίας (2ος μ.Χ. αιώνας) στην Περιήγησή του (“Κορινθιακά” 2, 25, 7) θεωρεί την Πυραμίδα του Ελληνικού ως πολυάνδριο δηλαδή ως ομαδικό τάφο κατοίκων του Άργους.
Συγκεκριμένα για την πυραμίδα του Ελληνικού αναφέρει :
“ΕΡΧΟΜΕΝΟΙΣ ΔΕ ΕΞ’ ΑΡΓΟΥΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΠΙΔΑΥΡΙΑΝ ΕΣΤΙΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑ ΕΝ ΔΕΞΙΑ ΠΥΡΑΜΙΔΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΕΙΚΑΣΜΕΝΟΝ, ΕΧΕΙ ΔΕ ΑΣΠΙΔΑΣ ΣΧΗΜΑ ΑΡΓΟΛΙΚΑΣ ΕΠΕΙΡΓΑΣΜΕΝΑΣ” και συνεχίζει : “ΕΝΤΑΥΘΑ ΠΡΟΙΤΩ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΠΡΟΣ ΑΚΡΙΣΙΟΝ ΜΑΧΗ ΓΙΝΕΤΑΙ, ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ ΜΕΝ ΙΣΩ ΤΩ ΑΓΩΝΙ ΣΥΜΒΗΝΑΙ ΚΑΙ ΦΑΣΙ ΚΑΙ ΑΠΑΥΤΟΥ ΔΙΑΛΛΑΓΑΣ ΥΣΤΕΡΟΝ, ΩΣ ΟΥΔΕΤΕΡΟΙ ΒΕΒΑΙΩΣ ΚΡΑΤΕΙΝ ΕΔΥΝΑΝΤΟ ΣΥΜΒΑΛΕΙΝ ΔΕ ΣΦΑΣ ΛΕΓΟΥΣΙΝ ΑΣΠΙΣΙ ΠΡΩΤΟΝ ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΑΥΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑ ΩΠΛΙΣΜΕΝΟΥΣ . ΤΟΙΣ ΔΕ ΠΕΣΟΥΣΙΝ ΑΦΕΚΑΤΕΡΩΝ (ΠΟΛΙΤΑΙ ΓΑΡ ΚΑΙ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΗΣΑΝ) ΕΠΟΙΗΘΗ ΜΝΗΜΑ ΕΝ ΚΟΙΝΩ”.
“Δεξιά καθώς κανείς πηγαίνει από το Αργος προς την Επιδαυρία υπάρχει οικοδόμημα που μοιάζει πολύ με πυραμίδα και έχει απεικονισμένες ανάγλυφες ασπίδες του σχήματος των αργολικών ασπίδων. Αυτού είχε πολεμήσει ο Προίτος εναντίον του Ακρισίου για την βασιλεία, και λένε πως ο αγώνας έληξε ισόπαλος και γι’ αυτό αργότερα συμφιλιώθηκαν, αφού ούτε ο ένας ούτε ο άλλος μπόρεσε να πετύχει αποφασιστική νίκη. Λένε πως τότε πρώτη φορά συγκρούστηκαν οπλισμένοι με ασπίδες και οι ίδιοι και το στράτευμά τους. Για όσους εκατέρωθεν έπεσαν, επειδή ήταν συμπολίτες και συγγενείς. έγινε σ’ αυτό το μέρος κοινός τάφος.”
Αξίζει να σημειωθεί η αναφορά του Παυσανία ότι η συγκεκριμένη μάχη ήταν η πρώτη που χρησιμοποιήθηκαν ασπίδες, αναφορά που δείχνει την παλαιότητα του συγκεκριμένου οικοδομήματος.
ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΟΥ ΛΙΓΟΥΡΙΟΥ. Η πυραμίδα αυτή βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Αραχναίο (από Άργος προς Επίδαυρο) με διαστάσεις 14×12 μέτρα περίπου.Έχει χρονολογηθεί (με την μέθοδο της θερμοφωταύγειας) στο 2100 π.Χ. Ο Παυσανίας δεν αναφέρει τίποτα για το κτίσμα και η πρώτη αναφορά που έχουμε, είναι από την “Γαλλική Επιστημονική Αποστολή στον Μοριά”. Οι πρώτες ανασκαφές διενεργήθηκαν στις 9 – 18 Δεκεμβρίου του 1936 και στις 1 – 9 Αυγούστου του 1937 υπό την διεύθυνση του Αμερικανού αρχαιολόγου Ρ. Σκράντον. Οι διαστάσεις της πυραμίδας του Λιγουριού δείχνουν καθαρά την ομοιότητα σε τύπο και πιθανώς σε χρήση, με την πυραμίδα του Ελληνικού. Η πυραμίδα σήμερα είναι σχεδόν ισοπεδωμένη. Οι υπόλοιπες πέτρες της οικοδομής (ψαμμίτης λίθος) χρησιμοποιήθηκαν στο χωριό Λιγουριό για χτίσιμο άλλων άλλων κατασκευών ενώ μερικές είναι εντοιχισμένες στην παρακείμενη Βυζαντινή εκλησία της Αγίας Μαρίνας.
Ανάμεσα στα ευρήματα της ανασκαφής της Αμερικανικής σχολής Αρχαιολογίας το 1937, περιλαμβάνεται κι ένας λίθινος πέλεκυς της νεολιθικής εποχής (ηλικίας πριν το 3000 π.Χ.), ενώ ο Λ. Λορντ (L. Lord – διευθυντής της Αμερικανικής αποστολής) χρονολογεί την πυραμίδα στον 4ο π.Χ. αιώνα, άποψη που ενστερνίζονται ακόμα και σήμερα οι αρμόδιοι φορείς και το Υπουργείο Πολιτισμού σε σχετική σελίδα του στο δίκτυο (βλ. Πυραμίδα Ελληνικού). Ο Ρ. Σκράντον (R. Scranton – διευθυντής άλλης Αμερικανικής αποστολής), που μελέτησε τα κεραμικά, υποστηρίζει ότι ο νεολιθικός πέλεκυς “απλά, μπορεί να μεταφέρθηκε από κάπου μακριά σαν κάτι αξιοπερίεργο”. Αλλά το πως μπορεί να διατηρήθηκε ο νεολιθικός πέλεκυς “κάπου μακριά” για 2.500 τουλάχιστον χρόνια, να μεταφέρθηκε ως “κάτι αξιοπερίεργο” τον 4ο π.Χ. αιώνα στην πυραμίδα του Λιγουριού και να διατηρήθηκε στη νέα του θέση για άλλα 2.300 χρόνια, είναι ένα εύλογο ερώτημα που δύσκολα μπορεί να απαντηθεί.
ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΣΤΟΝ Ν. ΧΑΝΙΩΝ. (στην πραγματικότητα είναι κώνος) Είναι ένας λαξευμένος βράχος και ένα μνημείο μοναδικό στο είδος του μιας και δεν υπάρχει καμία αναφορά για παρόμοιο κτίσμα-κατασκεύασμα. Επίσημες μελέτες, έρευνες ή ανασκαφές δεν έχουν γίνει μέχρι στιγμής – ακόμη και το ίδιο το μνημείο είναι άγνωστο στον κόσμο, και ως εκ τούτου δεν μπορούμε να γνωρίζουμε την χρήση που είχε στην αρχαιότητα ή την ηλικία του. Βρίσκεται σε υψόμετρο 290 μέτρων από την επιφάνεια της θαλάσσης στα Νότια του νομού Χανίων. Μέσα στον κώνο έχει λαξευτεί ένα δωμάτιο με διαστάσεις 2,20μ. x 2,10μ. και ύψος 1,40μ περίπου, στο οποίο μπαίνει κανείς από την είσοδο που είναι στα Δυτικά (στις 253° περίπου) διαστάσεων 1,2μ x 0,7μ. Η περιφέρεια του κώνου είναι περίπου 16 μέτρα και το ύψος του από την κορυφή μέχρι το δάπεδο του θαλάμου είναι περίπου 4,6 μέτρα. Η περιφέρεια της βάσης του είναι περίπου 29 μέτρα.
ΚΛΙΜΑΚΩΤΗ ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΘΗΒΑΣ-ΑΜΦΕΙΟΝ. (3η χιλιετία π.Χ.) Από τα πιο εντυπωσιακά δείγματα πυραμίδων στην Ελλάδα αποτελεί η κλιμακωτή (τύπου μασταμπά) πυραμίδα του Αμφείου των Θηβών, την οποία ανακάλυψε και ερεύνησε ο αρχαιολόγος Θεόδωρος Σπυρόπουλος, τότε επιμελητής αρχαιοτήτων. Η ανασκαφή του μνημείου πραγματοποιήθηκε στη διάρκεια των ετών 1971-73, ενώ η έκδοση των πορισμάτων της ανασκαφής και της ανάλυσης των στοιχείων που προέκυψαν ολοκληρώθηκε το 1981, όταν κυκλοφόρησε ο τόμος ΑΜΦΕΙΟΝ : έρευνα και μελέτη του Μνημείου του Αμφείου Θηβών γραμμένο από τον Θ.Γ. Σπυρόπουλο. Ο τύμβος του Αμφείου βρίσκεται στο τέλος της περιοχής της Καδμείας Ακροπόλεως της αρχαίας Θήβας, πίσω ακριβώς από το σημερινό αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών. Η βαθμιδωτή Πυραμίδα αποτελείται από τρία επίπεδα. Δυστυχώς, σύγχρονες επεμβάσεις (διάνοιξη παλαιάς εθνικής οδού Αθηνών Λαμίας, ανέγερση σταθμού της ΔΕΗ και δημιουργία παιδικού σταθμού) έχουν αλλοιώσει τον λόφο, ο οποίος μόνο από κάποιο συγκεκριμένο σημείο αποκαλύπτει την βαθμιδωτή διάταξη της πυραμοειδούς κατασκευής του.
Επί της κορυφής της βαθμιδωτής πυραμίδος βρέθηκε πλιθόκτιστος Τύμβος με τον τάφο, που αποδίδεται στους αδελφούς Αμφείωνα και Ζήθωνα, συνιδρυτές με τον Κάδμο της Θήβας, καθώς και αρκετά μικρά μεταλικά ευρήματα «αιγυπτιακής τεχνοτροπίας» κατά τον Θ. Σπυρόπουλο.Ο κιβωτιόσχημος (2.20 x 1.15 μέτρα) τάφος απότελείτο από μεγάλες λαξευμένες ασβεστολιθικές πλάκες. Επικυρώνεται έτσι η παράδοση από τον Παυσανία για το ΕΝ ΚΟΙΝΩ ΜΝΗΜΑ των αδελφών. Οι ανασκαφές εκτός από τον τάφο των Ζήθου και Αμφείωνος, έφεραν στο φως και άλλα σημαντικά στοιχεία : λείψανα οστών, χρυσά κοσμήματα και κάτω από τον τάφο σύστημα στοών και συράγγων.Η χρονολογία του τύμβου και της επ’ αυτού επίχωσης δίνεται από κεραμεικά ευρήματα που περιλαμβάνουν πλήθος κεραμεικών οστράκων και σκεύη των πρωτοελαδικών ΙΙ χρόνων. Ο ίδιος ανασκαφέας αποδίδει στην ίδια εποχή και την κατασκευή των υδραυλικών έργων αποξήρανσης της λίμνης της Κωπαϊδος. Έργα και τα δύο των Μινύων με κέντρο τους τον Βοιωτικό Ορχομενό κατά την περίοδο 2.800 π.Χ. με 2.500 π.Χ.
ΒΡΑΧΟΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΟΥ ΤΑΫΓΕΤΟΥ. Οι Βραχοπυραμίδες γενικά έχουν δημιουργήσει ένα μεγάλο θέμα συζητήσεων για το αν είναι τεχνητά ή φυσικά κατασκευάσματα. ‘Έτσι και με αυτήν του Ταϋγέτου. Υπάρχει μία μεγάλη μερίδα ερευνητών που υποστηρίζουν ότι η κορυφή προφήτης Ηλίας του Ταϋγέτου λαξεύτηκε, προκειμένου να αποκτήσει πυραμιδοειδή σχήμα, ενώ υπάρχουν και άλλοι που υποστηρίζουν ότι η πυραμίδα είναι φυσική και δεν κατασκευάστηκε από ανθρώπινο χέρι. Όμως γεγονός είναι ότι όσοι επισκέπτονται την βραχοπυραμίδα παραξενεύονται από την απότομη αλλαγή του τοπίου στο σημείο που είναι η βάση της (στο σημείο που αρχίζει η βραχοπυραμίδα το βουνό γίνεται σχετικά λείο και ομαλό ενώ πιο πριν δεν είναι, την διαφοροποίηση του τοπίου στο σημείο που ξεχωρίζει η “πυραμίδα” από την “βάση” της),καθώς και την περίεργη σκιά της στην ανατολή και δύση του ήλιου.
Πηγές
α) Το μυστήριο των Ελληνικών Πυραμοειδών (Δρ. Ι. Λυριτζής)
β) Πυραμίδες στην Ελλάδα (Γ. Λάζος)
ΤΑΛΩΣ: Ήταν τότε που οι θεοί ζευγάρωναν με τις κόρες των ανθρώπων και οι γενιές των ημιθέων βασίλευαν στη γη. Ήταν τότε που το σφυρί του Ηφαίστου χάλκευε τους τρομερούς κεραυνούς του πατέρα των θεών, του Δία, πάνω στο αμόνι του σιδηρουργείου του. Κάποτε το αίμα του προκατόχου και πατέρα του Δία, του Κρόνου, είχε στάξει στα νερά της Κύπρου μετά από τον ακρωτηριασμό του από το γιο του, και από τις σταγόνες αυτές γεννήθηκε η Αφροδίτη, αδερφή και σύζυγος του Ηφαίστου. Αυτό το αίμα των θεών, τον ιχώρ, έβαλε ο Ήφαιστος στη φλέβα του γιγάντιου μεταλλικού άνδρα που έφτιαξε στο εργαστήριο του, για να του δώσει ζωή. Ο Τάλως, το ανθρωπόμορφο αυτόματο, δεν ήταν το πρώτο κατασκεύασμα του Ηφαίστου. Ο Όμηρος μας λεει πως είχε φτιάξει χρυσές υπηρέτριες, που μπορούσαν να κινούνται, να μιλούν και να σκέφτονται σαν ανθρώπινα πλάσματα: “…υπό δ΄ αμφίπολοι ρώοντο άνακτι χρύσειαι, ζωήσι νεήνισσιν εϊκυίαι της εν μεν νοός εστί μετά φρεσίν, εν δε και αυδή και σθένος…….”
Δικά του κατασκευάσματα ήταν και οι τα τρίποδα τραπέζια που βρίσκονταν ολόγυρα στο εργαστήριο του και πηγαινοέρχονταν στις μαζώξεις των θεών για να μεταφέρουν τα φαγητά και τα ποτά.
Σκοπός της κατασκευής του Τάλου ήταν ο εφοδιασμός του Μίνωα, ετεροθαλή αδελφού του Ήφαιστου, με ένα γιγάντιο ανθρωπόμορφο άρμα μάχης που τριγυρνώντας την Κρήτη τρεις φορές την ημέρα θα εξόντωνε τα εχθρικά πλοία και τους εισβολείς, τσακίζοντας τους με τα μεταλλικά του άκρα ή ψήνοντάς τους ζωντανούς. Κατά μία άλλη εκδοχή, κατασκευαστής του Τάλου ήταν ο Δαίδαλος, όπου εξορισμένος στην Κρήτη από τον Άρειο πάγο λόγο του φόνου του ανιψιού του Τάλου ή Κάλου, τον κατασκεύασε για τον Μίνωα και τον ονόμασε έτσι από τύψεις. ( Ο Τάλως ή Κάλως είναι ο εφευρέτης του πριονιού, του κεραμικού τροχού και του διαβήτη). Ο Δαίδαλος επίσης κατασκεύασε τον Λαβύρινθο (ΛΑ-ΒΡΙΛ-ΝΘΟΣ), ένα ομοίωμα αγελάδας για την Πασιφάη, γυναίκα του Μίνωα, μικρές ξύλινες κούκλες με αυτόματη κίνηση και μεταλλικά κινούμενα αγάλματα σε ανθρώπινο μέγεθος που φύλαγαν τον Λαβύρινθο (“κινούνταν με υδράργυρο”). Δικές του εφευρέσεις είναι επίσης η σφήνα, ο πέλεκυς και ο γνώμονας. Για το μέγεθος του Τάλου ο Απολλόδωρος γράφει: “…Ούτως ο Τάλως τρις εκάστης ημέρας την νήσον περιτροχάζων ετήρει….”, ο Απολλώνιος ο Ρόδιος: “…..τρις περί χαλκείοις Κρήτην ποσί δινεύοντα……”.
Η Κρήτη έχει γραμμικό μήκος 254 χιλιόμετρα και περίμετρο 980 χιλιόμετρα. Συνεπώς ο Τάλως στην διάρκεια της ημέρας (12 ώρες ) έκανε 980 Χ 3=2940 χιλιόμετρα μέσα σε 12 ώρες, δηλαδή είχε μέση ωριαία ταχύτητα 245 χλμ/ώρα! Ο Απολλόδωρος, ο Απολλώνιος ο Ρόδιος και ο Λουκιανός αναφέρουν ότι ο Τάλως ήταν καμωμένος από χαλκό. Πιθανόν ήταν από μπρούτζο (κράμα χαλκού-κασσίτερου) καθώς ο σκέτος χαλκός είναι αρκετά μαλακός. Στοιχεία γι αυτό έχουμε και λόγω του χρώματος του Τάλου που εικονίζετε σε αγγεία ως χρυσοπράσινος, που είναι το χρώμα του μπρούτζου, ενώ ο Απολλώνιος λεει: “…και ήταν φτιαγμένος από το είδος εκείνο του χαλκού και ήταν όλος χάλκινος…..” “ ...και κάτω (από του ποδιού) τον τένοντα και στου αστράγαλου τη μεριά, είχε μια φλέβα με αίμα, που φτενή πέτσα την σκέπαζε, αυτή που χώρισμα ήταν της ζωής και του θανάτου….” Ο Απολλόδωρος λεει: “…είχε μια φλέβα μονάχα από τον αυχένα ως τους αστραγάλους. Στο τέρμα δε, τη φλέβα αυτή καρφί χάλκινο την διαπερνούσε…..”,και ο Ζηνόβιος: “….είχε μια φλέβα αυτός που άρχιζε από τον αυχένα, και στους αστραγάλους έφτανε ως κάτω. Και στο δέρμα πάνω που τη φλέβα σκέπαζε, χάλκινο καρφί ήταν περασμένο…..”. Τι περιείχε αυτή η φλέβα; Απολλόδωρος: “…χύθηκε έξω όλος ο ιχώρ και αυτός πέθανε…”, Απολλώνιος ο Ρόδιος: “…και από μέσα κύλησε ο ιχώρ, όμοιος με αναλυτό μολύβι…”.
Όμως σαν λιωμένο μολύβι κυλά ο υδράργυρος. Ο υδράργυρος εξαιτίας του ότι είναι (ως μέταλλο) ρευστός και παραλληλίζετε στην ελεύθερη επιφάνειά του με το οριζόντιο επίπεδο, είναι εξαιρετικά χρήσιμος στην κατασκευή οργάνων προσανατολισμού (πυξίδες, γυροσκόπια), δηλαδή συστημάτων αυτόματης ισορροπίας. Στον άνθρωπο, αισθητήριο όργανο της αντίληψης της θέσης ή της στάσης του σώματος είναι η αιθουσαία μοίρα, η κεντρική μοίρα του εσωτερικού αυτιού. Είναι τυχαίο ότι η φλέβα του Τάλου (η ελεύθερη επιφάνεια του υδραργύρου) ξεκινά όπως και η αιθουσαία μοίρα από το ίδιο σημείο πλάγια από τον αυχένα; Αν ο ιχώρ είναι το περιεχόμενο μιας φλέβας (στήλης) που άρχιζε από τον αυχένα του Τάλου και έφτανε στον αστράγαλό του, τότε, κάτω από τον τένοντα του ποδιού και παράλληλα με την φλέβα υπήρχε και μία δεύτερη φλέβα που είχε μέσα της το “αίμα” και κατάληγε και αυτή στο χάλκινο καρφί (=διπλή βαλβίδα πλήρωσης και κένωσης), τότε ποια η πιθανή σύνθεση αυτού του αίματος;
Στα ιατρικά λεξικά η λέξη ιχώρ αναφέρεται ως ένα δύσοσμο και υποπράσινο υγρό που παράγεται κατά την νέκρωση και αποσύνθεση των ιστών. Οι ιδιότητές του θυμίζουν τα γαστρικά υγρά που περιέχουν υδροχλωρικό οξύ. Όμως για την κίνηση ενός γίγαντα ύψους 30 μέτρων με ταχύτητα 245 χλμ/ώρα απαιτείται κάποιο άλλο πιο ισχυρό οξύ για την κατασκευή συσσωρευτών. Την ιδιότητα των δύσοσμων ατμών έχουν οι ατμοί του θειικού οξέως ( H²SO4). Το οξύ αυτό χρησιμοποιείται στην κατασκευή συσσωρευτών. Η τοποθέτηση ενός συσσωρευτή στήλης που αρχίζει από τον αυχένα και καταλήγει στον αστράγαλο είναι εργονομικά σωστή.
Ο Όμηρος στην Ιλιάδα γράφει για τις χρυσές θεραπαινίδες του Ηφαίστου: “….της εν μεν νοός εστί μετά φρεσί, εν δε και αυδή….” (που είχαν λογική και κρίση και ομιλία). Για την κίνηση ενός τέτοιου κατασκευάσματος απαιτείται η όρθια στάση και η κρίση. Δηλαδή η δημιουργία υπολογιστικών συστημάτων με κρίση, ικανών να διαχειρίζονται τα διάφορα υποσυστήματα του αυτόματου και να τον θέτουν σε κίνηση. Παρόλη την εξέλιξη της σύγχρονης ρομποτικής, και ενώ έχουν κατασκευαστεί σε τέλειο βαθμό τα επιμέρους όργανα, δεν είναι δυνατή ακόμα η όρθια στάση και το βάδισμα ενός σύγχρονου ρομπότ, διότι οι υπολογιστές που τα χειρίζονται δεν έχουν κρίση (ευφυΐα). Ο Απολλόδωρος μας αναφέρει πως κάποιοι χαρακτήριζαν τον Τάλω ως ταύρο διότι είχε ‘κέρατα’. Ίσως αυτά να ήταν κεραίες εκπομπής και λήψης οδηγιών από τον Μίνωα. (κεραία-κέρας..)
Ο Τάλως εκτελούσε και χρέη δικαστή περιφερόμενος σε πόλεις και χωριά, φέροντας μαζί του τους νόμους του Μίνωα γραμμένους σε χάλκινες πλάκες. Ήταν πρωτίστως μια πανίσχυρη μηχανή αποτροπής βίας, που μετατρέπονταν σε πολεμική μηχανή όταν αυτό ήταν αναπόφευκτο. Οι Κρήτες σαν λαός ήταν πολύ ειρηνικός. Πουθενά σε όλη την Κρήτη δεν υπάρχει αναπαράσταση πολεμικών μαχών σε αγγεία και τοιχογραφίες. Η παρουσία του γίγαντα Τάλου απέτρεπε τους ναυτικούς να αποβιβαστούν στην Κρήτη. Ο Ορφέας στα αργοναυτικά μας λεει: “….όσες στην Κρήτη έπαθαν συμφορές κι υπέφεραν, το χάλκινο γίγαντα τηρώντας…..”, αναφέρεται βέβαια στον εκ θαύματος γλύτωμα της ‘αργούς’ από τους λίθους του Τάλου. Τα ξένα καράβια δεν διανοούνταν να πλησιάσουν περισσότερο τα κρητικά παράλια από όσο ήταν το βεληνεκές των λίθων που σφεντόνιζε ο Τάλως εναντίων τους. Αν κάνουμε ένα μικρό παραλληλισμό με τη σφυροβολία τότε θα πρέπει ο Τάλως να πετούσε βράχους 126 κιλών από ύψος 33,70 μέτρων! Σε κάποιες αναπαραστάσεις ο τάλως φαίνετε να πετάει άλλοτε λίθους και άλλοτε ήλιους και άστρα….
Τον Τάλω φαίνεται πως τραβούσε και η φωτιά…Ο Σιμωνίδης μας λεει: “έπεφτε στη φωτιά, έκαιγε τους εχθρούς, γελώντας με σαρδόνιο γέλιο…..μες τη φωτιά πηδούσε έτσι που ήταν χάλκινος, πάνω στο στήθος του τους τσάκιζε, ενώ έχασκαν με στόμα ανοιχτό από απορία”. Ο Χρήστος Λάζος υποστηρίζει πως ο Τάλως διέθετε αυτοθέρμανση. Οι Κρητικοί για να τους αναγνωρίσει ο Τάλως και να μην τους περάσει για εισβολείς έκαναν μια χειρονομία προς αυτόν. Ύψωναν το χέρι τους με ανοιχτό το μικρό δάκτυλο και τον δείκτη σχηματίζοντας το κερασφόρο χέρι.
Το Τέλος του Τάλου ήρθε με την αποβίβαση των Αργοναυτών στην Κρήτη. Απολλώνιος ο Ρόδιος: “…ο Τάλως ο χαλκόφτιαχτος, πάνω από βράχο ατράνταχτο σφεντόνιζε λιθάρια, όταν εκείνοι σίμωναν στου Δίκταιου τον όρμο, να τους εμποδίσει στη στεριά να δέσουν παλαμάρια….”. Απολλόδωρος: “….λεν κάποιοι πως ο Ποίας αυτός είχε τοξέψει απάνω στον αστράγαλο και έτσι είχε πεθάνει…”. Στόχος του Ποίαντα ήταν το χάλκινο καρφί που υπήρχε στον αστράγαλο και συγκρατούσε τον ιχώρ, το κλειδί δηλαδή της ζωής του Τάλου. Πάντως είναι απίθανο ένα απλό βέλος να μπορέσει να διαπεράσει την θωράκιση του Τάλου και να τον συντρίψει. Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος μας λεει σχετικά: “….καθώς βαριά λιθάρια μας σφεντόνιζε εμποδίζοντας μας το ακρωτήριο να σιμώσουμε, σε βράχο μυτερό χτύπησε ο αστράγαλός του”.
Η Μήδεια στάθηκε πάνω στο κατάστρωμα της Αργούς “…και συγκεντρώνοντας μες το μυαλό της τις δυνάμεις του κακού, με μάτια εχθρικά του χάλκινου του Τάλου των ματιών μαγνήτισε τις κόγχες και απάνω στην κορύφωση της καταστροφικής της έκστασης, απόλυσε εναντίον του από μέσα τις καταστροφικές σκεπτομορφές, άγρια τρίζοντας τα δόντια μες το παραλήρημα της….”. Κατόπιν ο Τάλως φαίνεται να τρελαίνεται και άρχισε να τρέχει στα βράχια. Ο αστράγαλος του χτύπησε σε κάποιο μυτερό λιθάρι και ο ιχώρ χύθηκε όλος σαν λιωμένο μολύβι. Χωρίς ενέργεια και ισορροπία γκρεμοτσακίστηκε στα βράχια. Το Αιγαίο σκέπασε και αυτόν όπως και τόσους άλλους μύθους…..
Όμηρος και αναφορά στο DNA: Στη ραψωδία κ´ της «Οδύσσειας», όπου περιγράφεται η περιπέτεια του Οδυσσέα και η μεταμόρφωση των συντρόφων του σε χοίρους στο νησί της Κίρκης, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις, ότι ο Όμηρος μεταφέρει πληροφορίες, από τις οποίες προκύπτει, ότι υπήρχε γνώση της γενετικής από πανάρχαιες ακόμα εποχές. Συγκεκριμένα:
• Το όνομα Κίρκη δεν είναι κάποιο τυχαίο, αλλά τα γράμματα που το αποτελούν συναντώνται και στη λέξη Κηρύκειο (*1).
• Το όνομα του γιού της Κίρκης και του Οδυσσέα είναι Τηλέγονος [τήλε (= από μακρυά) και γόνος].
• Όταν ο Όμηρος περιγράφει κάποιο πρόσωπο, συνήθως εκτός από το όνομα χρησιμοποιεί κι ένα η περισσότερα επίθετα, που το προσδιορίζουν καλύτερα. Τα επίθετα που χρησιμοποιεί για την Κίρκη είναι: πολυφάρμακος (κ 276), πότνια (σεβαστή: κ 549), καλλιπλοκάμοιος (κ 220) και εϋπλόκαμος (κ 136 και λ 8). Το πολυφάρμακος και το πότνια μπορούν εύκολα να εξηγηθούν, γιατί, όπως αναφέρει ο ποιητής, ήταν θεά (αδελφή του Αιήτη, κόρη του Ήλιου και της κόρης του Ωκεανού Περσηίδας ή κατ' άλλους της Εκάτης). Για να επιμένει όμως ο Όμηρος, που πάντα ακριβολογεί, σε τρία σημεία μάλιστα στην περιγραφή, ότι η Κίρκη είχε καλούς πλοκάμους, πρέπει να είναι πολύ σημαντικό, κι ασφαλώς δεν πρέπει να αναφέρεται στην κόμμωσή της.
• Το αντίδοτο στον Οδυσσέα δεν το έδωσε η θεά Αθηνά, που πάντα τον προστάτευε, αλλά ο -κάτοχος του κηρυκείου- Ερμής.
• Η Κίρκη είχε τέσσερις θεραπαινίδες («αμφιπόλους»: κ 348-349), όσες και οι βάσεις του DNA. (*2)
• Ο αριθμός των τεσσάρων θεραπαινίδων θα μπορούσε να θεωρηθεί τυχαίος, αλλά ο Όμηρος μας δίνει έντεχνα κι άλλον έναν εκπληκτικό αριθμό, ο οποίος δεν φαίνεται να είναι τυχαίος. Όταν οι σύντροφοι του Οδυσσέα πήγαν στο ανάκτορο της Κίρκης, χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Στην μία αρχηγός ήταν ο Ευρύλοχος και στην άλλη ο Οδυσσέας. Μαζί του ο κάθε αρχηγός πήρε 22 άνδρες (κ 203-209). Ο Όμηρος μας περιγράφει λοιπόν δύο ομάδες των 22, κι αν προσθέσουμε και τους αρχηγούς, προκύπτουν δύο ομάδες των 23. Σας θυμίζει τίποτε αυτός ο αριθμός; Είναι ο αριθμός των χρωμοσωμάτων στον πυρήνα των ανθρωπίνων κυττάρων!
Αυτός είναι ο τρόπος, με τον οποίο έχουν διασωθεί πληροφορίες πανάρχαιας επιστημονικής γνώσης δια μέσου των χιλιετιών με την βοήθεια της Μυθολογίας. Ασφαλώς δεν ήταν δυνατόν σε κανέναν άνθρωπο τόσα χρόνια να σκεφθεί, γιατί επισημαίνει ο Όμηρος τον αριθμό των 2 × 23. Μόνο τώρα μετά την αποκωδικοποίηση του DNA, και με σοβαρή κι επισταμένη μελέτη των κειμένων μπορούν να εξαχθούν τέτοια συμπεράσματα.
(*1) Αν παρατηρήσουμε το κηρύκειο του Ερμή (δίχως να είναι καθ' αυτό θεός της Ιατρικής, επιστατούσε στην υγεία των ανθρώπων και στην ανάγκη τούς πρόσφερνε αποτελεσματική συνδρομή κατά των ασθενειών) θα δούμε το πλέξιμο των δυο φιδιών γύρω από την ράβδο που μοιάζει με το σχήμα του DNA. Η ομοιότητά του κηρυκείου του Ερμή με το έμβλημα του Ασκληπιού είχε ως αποτέλεσμα την υιοθέτηση του κηρύκειου ως συμβόλου των γιατρών και της Ιατρικής Επιστήμης γενικότερα.
(*2) Κάθε κλώνος του DNA αποτελείται από πολλά μόρια, που λέγονται νουκλεοτίδια και είναι τεσσάρων ειδών: η αδενίνη, η θυμίνη, η κυτοσίνη και η γονανίνη∙ συμβολίζονται δε αντίστοιχα με τα γράμματα Α, Θ, Κ και Γ. Θα μπορούσαν ίσως να λέγονται αλλιώς και να συμβολίζονται με τα γράμματα Ι, Χ, Ω και Ρ; «Έτρεχε το αθάνατο αίμα της θεάς, ο ιχώρ, ο οποίος κυκλοφορεί ακριβώς μέσα στους μακάριους θεούς» (Ε 340.) Δεν έχουν γίνει μέχρι τώρα σοβαρές προτάσεις, για το τι ήταν ο ιχώρ. Όμως, με δεδομένο, ότι ο ιχώρ έχει τέσσερα γράμματα, όσα τα νουκλεοτίδια του DNA, μιά σοβαρή συνεργασία φιλολόγων, γλωσσολόγων, γιατρών και βιολόγων προς αυτή την κατεύθυνση, ίσως να μας επιφυλάσσει εκπλήξεις...
Γιάννης Λάζαρης
Ηλεκτρολόγος-Μηχανολόγος Ε.Μ.Π.
Τα μαθηματικά των Μινωιτών.Σύνθετες και πολύπλοκες μαθηματικές πράξεις γνώριζαν να πραγματοποιούν οι Μινωίτες από τον 16ο αιώνα π.Χ. με κλάσματα και χρήση του δεκαδικού συστήματος, γεγονός το οποίο ανατρέπει πλήρως την εικόνα που έχουμε μέχρι τώρα για την επιστήμη και τις εφαρμογές της στον αρχαίο κόσμο και μάλιστα τόσο νωρίς.
Τη συγκλονιστική αυτή ανακάλυψη πραγματοποίησε ο ερευνητής αιγαιακών γραφών Μηνάς Τσικριτσής, σε πρωτότυπο μαθηματικό κείμενο που βρίσκεται χαραγμένο στον τοίχο του διαδρόμου της μινωικής έπαυλης της Αγίας Τριάδας που είναι πλησίον του ανακτόρου της Φαιστού. Το ίδιο κείμενο είχε εντοπίσει το 1965 ο Μ. Pope που δημοσίευσε στο περιοδικό BSA, όπως αναφέρει ο Μηνάς Τσικριτσής, λέγοντας πως πρόκειται για γεωμετρική πρόοδο, αλλά χωρίς κανέναν άλλο σχολιασμό. Μάλιστα ο Ελληνας ερευνητής τονίζει ότι αντίστοιχα μαθηματικά συναντώνται μόνο στον Ευκλείδη, δηλαδή 11 αιώνες αργότερα.
Η πρωτοποριακή αυτή ανακάλυψη έρχεται να δικαιολογήσει τη δημιουργία των αρχιτεκτονικά πολύπλοκων και πολυδαίδαλων μινωικών ανακτόρων για τα οποία χρειαζόταν ένα συγκροτημένο υπόβαθρο επιστημονικών και θεωρητικών γνώσεων σε διαφορετικά επιστημονικά αντικείμενα και όχι μόνο καλούς εμπειρικούς μαστόρους. Επίσης το ανεπτυγμένο μινωικό εμπόριο στη Μεσόγειο, η εξελιγμένη μικροτεχνία, η ανακάλυψη ολόκληρου οικισμού στον Ψηλορείτη στα 1.200 μέτρα υψόμετρο (Ζώμινθος) απαιτούσαν μια τεχνολογία αρκετά προωθημένη.
Ο ερευνητής Μηνάς Τσικριτσής, με τη χρήση μαθηματικού αλγόριθμου, έχει αναγνώσει τη Γραμμική Α' Γραφή, βρίσκοντας πως συγγενεύει με τη Γραμμική Β', ενώ το 70% των εγγράφων της Γραμμικής Α' είναι μία πρώιμη Αιολική Γραφή και το 30% είναι σε μία άγνωστη γραφή πιθανόν Λουβική. Τη μελέτη του εξέδωσαν οι εκδόσεις της Βικελαίας Βιβλιοθήκης του Δήμου Ηρακλείου. Σύμφωνα με τον κ. Τσικριτσή, «Τα αριθμητικά σύμβολα που χρησιμοποιούνται στο δεκαδικό σύστημα της γραμμικής Α' είναι όμοια με εκείνα της γραμμικής Β':
* Η κάθετη γραμμή Ι για τη μονάδα Ι* Η οριζόντια γραμμή - για τη δεκάδα -
* Η κουκκίδα ή κύκλος για την εκατοντάδα ο
* Το σύμβολο για τη χιλιάδα .ο+
π.χ. ο αριθμός 1224 γραφόταν ο+ ο ο =Ι Ι Ι Ι
Εκτός των ακεραίων αριθμητικών συμβόλων οι Μινωίτες καταγραφείς χρησιμοποιούσαν ένα πολύπλοκο σύστημα κλασματικών σημείων για τα μέτρα των στερεών και ρευστών προϊόντων. Γι' αυτό το σύστημα ο ίδιος ερευνητής αναφέρει: «Χαρακτηριστικά ο υπάλληλος που απασχολείτο με διανομή των προϊόντων, αν ήθελε να αποδώσει 4 και 3/8 (δηλαδή 4 >7) μονάδες κρασιού, μετρούσε πρώτα 4 ολόκληρα μέτρα, έπειτα το 1/4 και τέλος το 1/8 του μέτρου. Ο παρακάτω πίνακας περιέχει τα βασικά σύμβολα, όπως συναντώνται στις πινακίδες της γραμμικής Α', που δηλώνουν μεγέθη μέτρησης υγρών και στερεών. Τα περισσότερα έχουν συσχετισθεί, από τον Ε. Bennett και άλλους ερευνητές, με κλασματικά μεγέθη. Στις δύο τελευταίες γραμμές εμφανίζεται ο αντίστοιχος του κλασματικού μεγέθους όγκος σε λίτρα, με αναγωγή στη μονάδα των 144 λίτρων για τα στερεά και των 36 λίτρων για τα υγρά.
Κλασματικά μεγέθη με αναγωγή στη μονάδα μέτρησης: Σύμβολο 7 + > λ >7 < <7 τ <λ Κλάσμα 1/8 1/5 1/4 1/3 3/8 1/2 5/8 1/6 3/4 5/6 Στερεα 144 18 28,8 36 48 54 72 90 24 108 120 Υγρά 36 4,5 7,2 9 12 13,5 18 25 6 27 30 Για την πολυπλοκότητα των Μινωικών Ανακτόρων και τη χρήση των μαθηματικών, ο κ. Τσικριτσής, επισημαίνει τα εξής: «Στην αρχιτεκτονική κατασκευή των αυλαίων χώρων των ανακτόρων ο W. Graham προσδιόρισε έναν ιερό πόδα 36 εκατοστών (παρατήρησε στην Κνωσό η κεντρική αυλή να έχει διαστάσεις 180Χ90 πόδια, στα Μάλια και Φαιστό 170Χ80 πόδια ενώ στη Ζάκρο 100Χ60 πόδια). Είναι ενδιαφέρον ότι η υποδιαίρεση του ποδιού σε μονάδες (2, 3, 4, 6, 9, 12 και 18) βοηθούσε πιθανόν στις κλασματικές πράξεις».
Μινωικά Μαθηματικά
po-to ku-ro 400+50+2+0,5
ποσσόν ούλο 452,5
ku-ro 31+1 ούlo 31+1
ku-ro 65 ούlo 65
qo-to - ku-ro 97 ποσσόν ούlo 97
Αναλύοντας το σύστημα των Μινωικών Μαθηματικών, ο ίδιος ερευνητής τονίζει: «Σε 32 πινακίδες της γραμμικής Α' υπάρχει, στην τελευταία σειρά, η λέξη ku-ro=χουλο=ούλον, και ακολουθεί το αριθμητικό ποσό, που είναι το άθροισμα των μονάδων που αναγράφονται στις προηγούμενες σειρές. Σε δύο πινακίδες της Αγ. Τριάδας αναγράφεται μερικό άθροισμα με τη λέξη ούλο, και στο τέλος μια γραμμή με τη φράση po-to - ku-ro = po-(s)o- ku-lo, που ερμηνεύεται "ποσόν ούλον" και ακολουθεί το συνολικό άθροισμα των προηγηθέντων μερικών αθροισμάτων».
Το συγκλονιστικό εύρημα: Εκτός των παραπάνω καθημερινών τρόπων καταγραφής των μαθηματικών υπολογισμών των αναγκών της μινωικής γραφειοκρατίας, υπάρχει και ένα μοναδικό εύρημα στην Αγ. Τριάδα (έπαυλη πλησίον της Φαιστού). Στη βορεινή πλευρά του δωματίου, που είχε τοιχογραφίες με παραστάσεις κρίνων και αγριόγατων που κυνηγούν φασιανούς, μία σκάλα οδηγεί σε ένα διάδρομο με τρεις κολώνες. Ο τοίχος του διαδρόμου είχε επίχρισμα, που είχε 3 εγχάρακτες επιγραφές (graffiti). Οι δύο εγχάρακτες επιγραφές αναφέρουν σε γραμμική Α' τις φράσεις: «αισθάνομαι να με διατρέχει η σκέψη του Διός» και «θεραπεία η σκέψη του Διός». Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην τρίτη εγχάρακτη επιγραφή, η οποία φέρει με κλασματικά σύμβολα της γραμμικής Α' τους τέσσερις πρώτους όρους μιας γεωμετρικής προόδου. Το κείμενο της εγχάρακτης επιγραφής παρατηρούμε στην παρατιθέμενη εικόνα. Η μεταγραφή των αριθμητικών σημείων του κειμένου και η μετατροπή τους σε σύγχρονη μορφή είναι η εξής:
1 1½ 21/4 3 1/4 1/8 ta 3 1/6
1 3/2 9/4 27/8 στάν 19/6
Στους παραπάνω όρους της γεωμετρικής προόδου παρατηρούμε ότι επιλύεται ένα σύνθετο κλασματικό πρόβλημα: (1+3/2)+(9/4/27/8) = 19/6. Οπου τα αποτελέσματα των πράξεων αποδίδονται (αντί του=) με την λέξη ta= στάν (αναύξητος επικός τύπος αορίστου β' με σημασία στον Ομηρο ζυγίστηκαν). Αντίστοιχη μορφή μαθηματικών παρατηρούμε την ίδια περίοδο του 16ου π.Χ. αιώνα στον αιγυπτιακό πάπυρο του Rhind. Το πρόβλημα που επιλύει είναι σχετικό με μια γεωμετρική πρόοδο με ακέραια πολλαπλάσια του 7 και στο τέλος ευρίσκει το άθροισμα των τεσσάρων πρώτων όρων.
Ο πάπυρος Rhing:
Το πρόβλημα είναι το εξής: σε 7 σπίτια (pr w) είναι 7 γάτες (myw w),
που κάθε μια τρώει 7 ποντίκια (pnw w). Αν κάθε ποντίκι έτρωγε 7 στάχια
σίτου (bd t), που αν τα έσπερνε κάποιος, θα παρήγαγαν 7πλάσια μονάδα
Hekat, πόσο στάρι σώθηκε. Το αποτέλεσμα (dmd) των πράξεων παρατηρούμε
από τον παρατιθέμενο πίνακα, που στο τέλος κάνει την πράξη:(7+49+343+2301+16807)=19607
Το μαθηματικό πρόβλημα της γεωμετρικής προόδου παρατηρούμε ότι είναι γνωστό στους Αιγυπτίους από τον 16ο αιώνα π.Χ. με ακεραίους αριθμούς και συγκεκριμένα πολλαπλάσια του 7.
Το πρωτότυπο που παρατηρούμε στο εγχάρακτο αριθμητικό κείμενο στον τοίχο του διαδρόμου της Αγ. Τριάδας είναι ότι: περίπου στο 1550 π.Χ. οι Μινωίτες καταγράφουν μία κλασματική γεωμετρική πρόοδο με λόγο 3/2 που σε κανέναν άλλο λαό δεν συναντάται, παρά μόνο ύστερα από 11 αιώνες στα μαθηματικά του Ευκλείδη. Παράλληλα δε επιλύουν ένα σύνθετο μαθηματικό κλασματικό πρόβλημα. Τη χρονική περίοδο, γύρω στο 16ο αι., οι Μινωίτες, όπως παρατηρούμε αφενός από το εγχάρακτο αριθμητικό κείμενο της Αγ. Τριάδας με την κλασματική γεωμετρική πρόοδο, και αφετέρου από τις λογιστικές πινακίδες με το άθροισμα των μερικών συνόλων προκύπτει ότι είχαν ανακαλύψει σύνθετες μαθηματικές πράξεις. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να χαρακτηρισθεί πρωτοποριακό στην παγκόσμια ιστορία των μαθηματικών (τουλάχιστο με τις μέχρι σήμερα γνωστές γραπτές πηγές).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου